Yeni bir iş kurmak, ek gelir sağlamak veya bir yatırım yapmak amacıyla iş dünyasına girenlerin karşısına birçok teknik terim çıkmaktadır. Bunlardan biri de, özellikle sıfırdan bir iş kurmak yerine mevcut işletmelerin bayılığını almak isteyenlerin karşısına çıkan “franchise” kelimesidir. Peki franchise ne demek, franchise sistemi nasıl çalışır?

Sıfırdan bir marka oluşturmak ve bu markayı kitlelere tanıtarak müşteri çekmek teoride de pratikte de zorlayıcıdır. Bu nedenle yatırımcılar ve işletmeciler halihazırda popüler olan markaların franchising haklarını satın alma yolunda ilerlemeyi tercih eder. Franchising çalışma mantığına göre ünlü bir marka üzerinden bayilik açabilmek için isim hakkının alınması ve gerekli ödemelerin yapılması yeterlidir.

Peki franchise ne demek ve franchise sistemi nasıl çalışır, gelin birlikte detaylıca inceleyelim.

Franchise Ne Demek?

Fransızca kökenden gelen “franchise” kelimesi Türkçe’ye “yetki verme” anlamında da çevrilebilir. Franchise ne demek sorusunun yanıtı ise bir yatırımcı ya da işletmecinin bir markanın işletme haklarını satın alması şeklinde verilebilir. Bir markanın işletme haklarının alınması aynı zamanda o markanın logosunun da alınması anlamına gelir. Bu sayede işletmeci marka logosuyla reklam çalışmaları yürütebilme hakkına sahip olur. 

Franchising sistemi nedir sorusu popüler markaların isim hakkını satın alarak işletme kurma hedefi olan yatırımcılar tarafından merak edilir. Franchising sisteminde birbirinden bağımsız iki taraf bulunur: Franchisor ve Franchisee.

  • Franchisor: Franchisor, geçmişte kurduğu bir markayı ya da ticari ismi belirli bir süre ve uzlaşı ile belirlenen koşullar karşılığında farklı bir işletmeye veren tarafa denir. Marka ve ticari ismin tüm işletme imtiyazı bu anlaşma sonucunda karşı tarafa verilmiş olur.
  • Franchisee: Franchisor tarafından satılan ticari isim ya da markanın; sistemini, logosunu, kurumsal kimliğini ve fikri mülkiyet haklarını sözleşmeyle belirlenen süre boyunca kullanma hakkına sahip olan taraftır.

franchise ne demek

Franchising Örnekleri ve Türleri

Temelinde bir markanın isim ve işletme haklarını belirli bir süre için ücreti karşılığında almak olan franchising, aşağıdaki gibi farklı şekillerde sınıflandırılabilir:

  1. Ulusal Franchising: Franchising için yapılan sözleşmede markanın kurulduğu ülke ile markanın işletme ve isim haklarını kiralayan şirket/şahıs aynı ülkede ise ulusal franchising adı verilir.
  2. Uluslararası Franchising: Sözleşmenin iki farklı ülke arasında yapılması uluslararası franchising olarak adlandırılır. Bu noktada markaların diğer ülkelerde de sektörel bazda bilinir olması ve büyümesi mümkün hale gelir.
  3. Ürün Bazlı Franchising: Franchising’in bu türünde franchisor olarak da bilinen imtiyaz sahibi, franchisee’e -imtiyazı kullanan şirket/kişiye- belirli bir coğrafi bölge içerisinde yalnızca kendi ürünlerini satma hakkı verir. Bu nedenle franchisee, markanın logosu ve adı altında farklı bir ürünün satışını ya da dağıtımını yapamaz.
  4. Marka Bazlı Franchising: Ticari bir markadan satış ve reklam hakları dahil olmak üzere tam manasıyla yararlanılan bir franchising türü olarak bilinir. Franchisee, sözleşmeyle hatları belirlenen standartları yerine getirmekle mükelleftir. Marka itibarını zedeleyen herhangi bir işlem sözleşmenin iptalinden yasal sürecin başlangıcına kadar farklı senaryoları tetikleyebilir.
  5. İşletme Bazlı Franchising: Bazı franchising anlaşmaları yalnızca ürün, servis ve marka alanlarını kapsar ve franchisee buna göre yetkilendirilir. İşletme bazlı franchising için bu durum tam tersidir. Bu franchising türünde franchisee; ürün, servis, marka, üretim, işletme sistemi ve pazarlama dahil tüm alanlarda yetkiye sahiptir. Bu çalışma sisteminde tüm işleyiş franchise alan kişiye/şirkete öğretilir ve destek verilir.
  6. İkili Franchising: Bu sistem birbirinden farklı iki işin aynı anda aynı yerde bulunmasıyla ortaya çıkar. Bunun için en sık verilen ve akılda kalıcılığı ile bilinen örnek benzin istasyonlarında Burger King gibi restoran zincirlerinin bulunmasıdır.

Yukarıda da görüldüğü gibi konuyu yalnızca franchise ne demek sorusuyla değil sistemin tüm detaylarıyla ele almak sistemi anlamlandırmak için önemlidir. Bu doğrultuda işletme ve marka sahibi yukarıda verilen farklı türlerde franchising anlaşmaları yaparak yetkileri sınırlandırma ya da genişletme hakkına sahiptir. 

Franchise Bayilik Veren Firmalar

Türkiye’de franchise bayilik veren firmalar oldukça geniş bir rağbet görüyor. Bilhassa son yıllarda hızlı tüketim alışkanlıklarının da artmasıyla birlikte fast food zinciri markalar binlerce yatırımcı ve yeni şubeleriyle yaygınlaşıyor. Markaların resmî internet sitelerindeki verilere göre en çok tutulan franchising firmalar şöyle:

Burger King Franchise

Türkiye genelinde 700’ün üzerinde şubesi ile en büyük restoran zincirlerinden biri olan Burger King, franchising bayiliği için de sıkça tercih ediliyor. Burger King’in franchise verme yetkisi TAB Gıda’da bulunuyor ve franchising bedeli 500.000 USD+KDV’den başlıyor. 20 yıl süreyle franchising yetkisi veren Burger King’de restoranın fiziksel koşulları ve işletmenin kurulacağı şehir de büyük önem taşıyor.

Dilan Polat Franchise

Özellikle son dönemde sosyal medya platformlarındaki popülaritesi Türkiye’nin dört bir yanındaki Dilat Polat güzellik merkezlerinin sayısını artırıyor. Markanın resmî internet sitesinde fiyat bilgisi yazılmasada bir form bulunuyor. Yatırımcıların bu formu doldurması ile başvuruları alınıyor. Formda; ortak sayısı, yatırım tutarı, bina yaşı, il, ilçe ve metrekare bilgisi gibi detaylar talep ediliyor.

EspressoLab Franchise

Türkiye’nin en büyük kahve zincirlerinden biri haline gelen EspressoLab de franchising başvurularını resmî internet sitesindeki form üzerinden alıyor. Formda istenen mağaza lokasyonu, kira tutarı, bahçe durumu ve yatırım miktarı gibi bilgilerin girilmesi gerekiyor. EspressoLab franchise formunda da fiyat bilgisi bulunmuyor.

HD İskender Franchise

HD İskender franchising için en popüler gıda bayilik veren firmalar arasında bulunuyor. Başvuru için markanın resmî internet sitesindeki formda istenen bütçe, mağaza bilgileri, lokasyon ve yatırım tutarı gibi detayları doldurmak gerekiyor. HD İskender de toplantı öncesinde fiyat bilgisi paylaşmayı tercih etmiyor. 

Türkiye’nin kendi sektöründeki en büyük markaları olan Burger King, Dilan Polat, EspressoLab ve HD İskender’in franchising örnekleri ve çeşitli detayları bu şekilde. Görüldüğü üzere büyük markalar daha fazla franchising satmaktan ziyade marka bilinirliğini en doğru ve kaliteli şekilde artırmayı hedefliyor. Bu noktada her bir markanın formunda lokasyon, metrekare, il, ilçe ve yatırım miktarı bilgileri ortak olarak yer alıyor. 

Büyük markalar markanın çıkarları doğrultusunda en iyi ortaklığı kurmayı hedefliyor. Bu da zamanla hem daha kaliteli hizmet hem de daha kaliteli bir kurumsal kimliğin ortaya çıkmasını sağlıyor. Aynı zamanda markalar tarafından yapılan denetlemeler de yine franchise şubelerin işleyişinin sorunsuz ve eksiksiz şekilde ilerleyebilmesine olanak tanıyor.

master franchising

Master Franchise Ne Demek?

Franchise ne demek sorusunun yanıtı için sistemi bir bütün olarak ele alırken master franchising kavramı da dikkat çekiyor. Master franchising, halihazırda kurulu bir franchising sisteminin bir bölge ya da ülkedeki sorumlu lisansörü olmak anlamına geliyor. Bunun için Türkiye’den TAB Gıda örnek olarak verilebilir. Zira Burger King’in franchising verme yetkisi resmî olarak TAB Gıda’da bulunuyor. Bu anlaşmayı yapan kişi/şirket üçüncü bir kişiye franchising verme hakkına sahiptir.

Franchising özelinde lisansörün ve ana franchisor olarak da bilinen marka sahibinin sorumlulukları 6 farklı maddeye ayrılır:

  • Genel pazar analizi
  • Tedarik ve lojistik
  • Eğitim 
  • Lokasyon seçimi 
  • Pazarlama ve reklam süreçleri
  • Operasyonel süreçler

Bu sayede yatırımcı şirketin/kişinin yatırım sonrasında işleyişe en iyi şekilde hâkim olması sağlanırken marka kimliğinin korunması ve üst seviyelere taşınması da mümkün hale gelir. Rakip markaların bölge, ülke ya da şehir içerisindeki konumu, pazarlama stratejileri ve operasyonel süreçlerinin tümü yatırımcıya sunulur.

Neden Franchise Almalıyım? Franchising Sisteminin Artıları

Girişimci ve yatırımcılar için her yeni iş farklı risk faktörlerini de beraberinde getirir. Bu kapsamda birçok yatırımcı franchising sistemi nedir sorusunu yönelterek sistemin avantajlarını keşfetmeye başlar. Böylece pek çok risk faktörünü ortadan kaldırarak halihazırda rüştünü ispatlamış bir markaya yatırım yapmayı tercih eder. Franchising sisteminin avantajları arasında ilk sırada denenmiş ve başarısı kanıtlanmış bir markanın şubesini açabilme hakkı gelir. 

Bir diğer avantaj ise tanınmış markaların sürekli müşterilere sahip olmasıdır. Böylece franchisee sıfırdan müşteri kitlesi oluşturma süreçleri ile zaman kaybetmez. İşleyişle ilgili önemli avantajlardan biri de franchisor tarafından eğitim hizmetleri ve uzman personel desteğidir. Böylece işleyişin ve operasyonel süreçlerin aksamasının önüne geçilir. Sistemin franchisee için bilinen diğer avantajları ise aşağıdaki gibidir:

  • Kritik aşamalarda franchisor ile birlikte hareket edileceği için işletmecilik sorunları ve olası riskler minimize edilir.
  • Franchisee tarafından franchisor olan şirkete/kişiye yapılan ödemeler, ilk etapta, yeni bir işte yapılan hataların ortaya çıkarabileceği bedelin tümünden daha azdır. 
  • Franchisee, franchisor tarafından yapılan AR-GE çalışmalarından sürekli olarak yararlanma hakkına sahiptir. Bu sayede ürün ve hizmet geliştirme süreçleri için ek kaynak ayrılmasına gerek kalmaz. 

Franchising sistemiyle ilgili en çok merak edilen konu franchise nedir iken sistem detaylı şekilde ele alındığında avantajları ön plana çıkar. Yukarıda da görüldüğü gibi franchising aslında hem markayı hem de yatırımcıyı/girişimciyi koruyan avantajlara sahiptir.

Aşağıda Burger King’in Vadi İstanbul’daki şubesinin işletmesini franchising yoluyla alan Ceyhun ve Turan Kütük’ün verdiği kısa demeç yer alıyor. Önemli franchising örnekleri arasında yer alan bu video ile avantajlar, sistemin işleyişi ve franchisee deneyimleri detaylı şekilde incelenebilir:

Franchising Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

İyi bir franchisor hem marka bazlı hem de kişisel olarak bazı özellikleri taşımalıdır. Yatırımcıların bu özelliklere göre franchisor ve marka seçimi yapması önemlidir. Bu noktada ilk etapta franchisor tarafından yalnızca mal ve hizmetlerin satışının öncelikli olup olmadığını öğrenmek gereklidir. Bazı firmalar yalnızca kısa vadeli kazançlar için franchise satışına yönelmeyi tercih eder. Bu durumda markanın ve iş birliğinin ömrü çok daha kısa olur.

Bunun yanı sıra bayilik veren firmalar arasında seçim yaparken üretilen mal ya da hizmetin hazır pazarı ve müşterisi olduğundan emin olmak gereklidir. Burger King, HD İskender ya da EspressoLab gibi halihazırda bilinirliği yüksek olan ve hazır müşterisi olan franchising seçimi yapmak hem kârlı olacaktır hem de zaman kazandıracaktır. Franchisor firma aynı zamanda yeterli eğitim, etkili pazarlama teknikleri ve sürekli destek de sunmalıdır. Böylece olası problemlerde ve kritik anlarda doğrudan işin sahibinden destek almak sorunları önleyecektir. Franchisee’leri ile ilişkileri iyi olan bir franchisor kişi/firma seçimi yapmak uzun vadede çok daha avantajlıdır. Bu tip kriterlere dikkat etmek hem işleyişin sorunsuz sağlanmasını hem de işletmenin daha uzun ömürlü olmasını sağlar. Bunun için hangi franchise kârlı sorusundan önce profesyonel hizmet veren firmaları listelemek gerekiyor. 

Franchising Sistemi Nedir ve Nasıl Çalışır?

İşleyiş mantığı son derece basit olan franchising için ilk etapta bayiliği alınmak istenen markaya başvuru yapılmalıdır. Bayilik veren firmalar arasında Türkiye’nin en çok tercih edilenleri yukarıda yer aldığı gibi resmî internet sitesinde form sunar. Bu formu doldurduktan sonra yapılan görüşmeyle birlikte şartlarda anlaşılırsa marka tarafından talep edilen ücretin ödenmesi gereklidir. Franchisor kişiye/firmaya ödeme yaptıktan sonra yer seçimi için araştırma yapılır. Yatırımcıların işletmeyi kurmak istediği şehirde marka tarafından aranan kriterlere uygun lokasyonun bulunmaması durumunda farklı şehir tavsiyeleri de verilir. 

İşletme için bulunan lokasyonun kiralanmasının ya da satın alınmasının ardından markanın kurumsal kimliği ve diğer şubelerindeki dizayn da göz önünde bulundurularak dekorasyon yapılır. Dekoratif hazırlıklar ve personel ekibinin oluşturulması ile birlikte firma faaliyete hazır hale getirilir. Satılacak ürünler birçok franchising anlaşmasında ana firma tarafından tedarik edilir. İşleyiş her ay ya da belirlenen periyotlarda aylık kazanç üzerinden belirli miktarda kârın franchisor kişiye/firmaya verilmesiyle devam eder. 

Franchising Avantajları ve Dezavantajları

Yatırımcı ve girişimciler franchise ne demek sorusuna yanıt aldıktan sonra sistemin avantaj ve dezavantajlarına ilişkin araştırma yapar. Bu doğrultuda her iş modelinde olduğu gibi franchising için de birtakım avantajlar bulunurken dezavantajlar da yok değildir.

Franchising örnekleri incelendiğinde genellikle reklam, tanıtım ve markalaşma süreçlerine ihtiyaç duyulmadığı görülür. Bu sayede işletmelerin kuruluş aşamasında karşılaştığı en büyük gider kalemi olan tanıtım masrafları ortadan kalkar. Bu da ciroya doğrudan etki eder. Franchisor’un yerel pazardaki deneyimi ve tecrübesi ile ortaya koyduğu inovatif fikirler işletmeyi bir adım öne geçirir. 

Yeni işletmelerin her alanda karşılaşabileceği sonsuz sayıda risk parametresi bulunur. Franchising iş modelinin avantajlarından biri de bu riskleri minimize etmektir. Franchisor tarafından sağlanan teknik destek, franchising iş modelinin başarılı olma ihtimalini gözle görülür şekilde artırır. Son olarak işletmenin başarıya ulaşmasındaki en büyük etkenlerden biri de konumudur. Franchisor danışmanlığı sayesinde işletme için ideal konum kolaylıkla seçilir.

Franchising iş modelinin avantajları olduğu kadar dezavantajları da vardır. Bir tablo ile karşılaştıracak olursa şöyle özetleyebiliriz:

Franchising Avantajları

  • Reklam, tanıtım ve markalaşma süreçlerine ihtiyaç duyulmadan doğrudan yüksek cirolar elde edilebilir.
  • Franchisor deneyimi ve bilgi-birikimi sayesinde yerel pazardaki rakiplere karşı rekabet üstünlüğü elde edilir. 
  • Yeni işletmelerin karşılaşabileceği potansiyel riskler minimize olur.
  • Franchisor tarafından sağlanan teknik destek ile yatırımın başarılı olma ihtimali artar.
  • İşletmenin kurulacağı en doğru lokasyon franchisor danışmanlığıyla seçilebilir.

Franchising Dezavantajları

  • Marka için bir ücret ödeneceğinden ilk yatırım maliyeti herhangi bir bireysel işletmeye kıyasla görece daha yüksek olur.
  • Marka sahibi kişiye/şirkete her ay işletmede elde edilen cirodan sözleşmede belirlenen miktar kadar ödeme yapılır.
  • Ticaretin her alanında danışmanlık hizmeti alınabileceği için yaratıcılık hissini frenleyebilir ve ticarette hazıra alışılmasına neden olabilir.
  • Yapılan sözleşmeye göre franchisor firma ile olası anlaşmazlıklar durumunda çeşitli mağduriyetlerin yaşanma ihtimali doğabilir.

Franchise ne demek sorusu sistemin avantaj ve dezavantajlarıyla birlikte ele alındığında çok daha açıklayıcı olabilir. Zira bu sistem her ne kadar avantajlı olarak görülse de her iş modelinde olduğu gibi dezavantajlar da barındırır. Bu noktada ilk dezavantajın markanın isim hakları ve logosunun kullanımı için ödenen miktar olduğu görülüyor. Bu miktar çoğu zaman diğer bireysel işletmelerin ilk yatırım maliyetinden yüksek seviyede oluyor. 

Bir diğer dezavantaj ise franchisor şirkete/kişiye sözleşmede de belirtildiği üzere düzenli periyotlarda ödeme yapılmasıdır. Bunun yanı sıra franchisor her alanda danışmanlık verme yükümlülüğüne sahip olduğu için franchising alan yatırımcının ticarette hazıra alışması gibi bir olumsuzluktan da söz edilebilir. Franchise nedir sorusuna yanıt verirken iş modelinin bu avantaj ve dezavantajlarından da mutlaka bahsedilmelidir.

Türkiye’de Franchise Ne Demek?

İlk olarak 1863 yılında Singer firmasının farklı şehir ve ülkelere dağıtımı ile birlikte uygulanan franchise şimdilerde lokalize olmuş ya da uluslararası çapta tanınan birçok marka tarafından tercih edilir. Bunun ardından 1988 yılında General Motors firmasının da bu sistemi kullanması birçok kişinin franchise ne demek sorusunu sormasını sağlamıştır. 

Franchising sisteminin Türkiye pazarına girişi ve yaygınlaşması 1980 yılının ardından gerçekleşmiştir. Sırasıyla McDonald’s, Pizza Hut, Wendy’s ve Kentucky Fried Chicken firmaları yurtdışından Türkiye’ye franchising yoluyla şubeler açmıştır. Franchising özelinde hem Türkiye’de hem de dünyada yaygın olarak fast food sektörü tercih edilir. Bu markaların ardından Burger King, Popeyes ve türevi zincir fast food markaları da hızla Türkiye pazarına giriş yapmıştır. 

Burger King örneği üzerinden gitmek gerekirse marka Türkiye’de hızla büyümeye ve şube sayısını artırmaya devam ediyor. Aşağıdaki haritada sarı renkle belirtilen illerde Burger King şubesinin olduğunu görmek mümkün. Kısa sayılabilecek bir sürede Türkiye’nin hemen her yerinde şubesi bulunan Burger King’i McDonalds takip ediyor.

Burger King’in hem global çapta hem de Türkiye’deki en büyük rakiplerinden biri de McDonald’s olarak bilinmektedir. Bu doğrultuda aşağıdaki haritada kırmızı ile işaretlenen iller de McDonald’s şubelerinin bulunduğu illerdir.

Franchising sisteminin işleyişini ve mantığını anladıktan sonra yapılan doğru yatırım kararı dünyanın geri kalanındaki marka ve firmaların Türkiye’de de popüler hale gelmesini sağlayabilir. Farklı ülkelerde rüştünü ispatlayan Burger King ve McDonalds bu durumun en iyi örnekleri arasında yer alıyor. İki markanın başarısının ardından bir dönem yalnızca fast food sektöründe genişleyen franchising sistemi farklı alanlarda da büyümeye başlamıştır. Bunun için aşağıdaki haritayı incelemek yeterli olacaktır:

Sözcü Gazetesi’nin 2020 yılında yaptığı habere göre Starbucks’ın en çok şubesinin olduğu ülke İngiltere iken İngiltere’yi Türkiye takip ediyor. Her geçen gün şube sayısını artıran Starbucks da franchising sistem işleyişinin güzel örnekleri arasında yer alıyor. Türkiye’deki ilk şubesi 2003 yılında İstanbul Bağdat Caddesi üzerinde açılan Starbucks’ın 2023 Mayıs itibariyle Türkiye’deki toplam şube sayısı 663’e ulaşmıştır. Sözcü Gazetesi tarafından yapılan haberin ardından 3 yıl geçmişken şube sayısı da 140 artmıştır. 

Starbucks’ın artık yalnızca bir kahve zinciri olmanın ötesinde statü belirleyen ve bulunduğu lokasyonun değerini artıran bir marka olduğu da aşikâr. Konuyla ilgili Barış Özcan tarafından hazırlanan video, franchising sistemiyle yaygınlaşmaya devam eden Starbucks’ın ortaya çıkardığı bir duruma değiniyor.

Büyümenin En İyi Yolu: Franchise Ne Demek? 

Bir işletmeyi ya da markayı büyütmenin en iyi yollarından birisi franchise olarak bilinir. Bu noktada franchise nedir sorusu da sıkça merak edilir. Basitçe işletme ve marka sahibine ödeme yaparak markanın işletme ve logo kullanımı dahil olmak üzere birçok hakkının alınmasına franchise denir. Bu durum yalnızca girişimciler için değil marka sahipleri için de oldukça avantajlıdır.

Franchisor olarak da bilinen marka sahibi, markanın haklarını ödeme karşılığında kullanıma sunarak nakit akışı yaratır. Bu durumun daha iyi anlaşılabilmesi için borsalardaki halka arz örnek verilebilir. Halka arzda şirketler belirli yüzdelerini halka açarak sermayesini ve nakit akışını artırabilir. Böylece yeni yatırımlar ve AR-GE çalışmaları yapmaları da mümkün hale gelir. Sistem ve işleyiş olarak tam benzemese de franchise, markalar için böyle örneklenebilir.

Zira marka ve firmaların sahipleri de belirli bir ücret karşılığında markanın kullanım haklarını vererek pasif gelir akışı oluştururken sermayesini büyütebilir. Bu pasif gelir aynı zamanda AR-GE çalışmaları, yeni yatırımlar ve markanın büyüyebilmesinin önünü açar. Franchisee,  franchisor olan firmanın büyüyebilmesi için gerekli sermaye miktarının büyük bir kısmını karşılar. Bunun yanı sıra franchisor markasını büyütmek için farklı şehir ve hatta ülkelerde yatırımlar yapmak zorunda kalmaz. Franchisee tarafından açılan şubeler sayesinde marka bilinirliği artırılır. 

Franchising Ödemesi Nasıl Yapılır?

Franchise sistemi nedir sorusuna yanıt aldıktan sonra daha derin araştırmalar yapan girişimci ve yatırımcılar farklı soru işaretlerine sahip olabilir. Bu sorulardan biri de franchising için franchisor kişiye/firmaya nasıl ödeme yapılacağıdır. Bilindiği üzere franchisee, kullanım haklarını aldığı marka için franchisor’a farklı şekillerde ödeme yapabilir. Sözleşme akdi esnasında yapılan ödeme ‘ön ödeme’ olarak adlandırılırken sürekli ve belirli dönemlerde yapılan ödemeler de ‘royalty’ olarak adlandırılır. 

Royalty ödemeleri çoğu zaman brüt ciro üzerinden hesaplanmaktadır. Bu noktada ödeme için cironun yüzdesel olarak oranı belirlenir ve tarafların bunu sözleşmeyle sabitlemesi gerekir. Taraflar cironun %5’i ya da farklı bir oranını belirleyebileceği gibi bunu sözleşmeye de geçirerek resmîyete döker. Ödeme sıklığı da franchisor ve franchisee tarafından yapılan anlaşmayla belirlenir. Aylık ya da 3-6 aylık periyotlarda ödeme anlaşmaları yapılabilir.

Franchisor’un markasının işletme ve kullanım haklarını vermesi ile birlikte tek geliri çoğu zaman ciro üzerinden alınan ödeme değildir. Bu kapsamda franchisor süreç boyunca çeşitli destek hizmetleri de verebilir. Bu hizmetlerin bir kısmı ücretsiz olurken masraflı hizmetler de ortaya çıkabilmektedir. Franchisor, vereceği hizmet esnasında yaptığı masrafların karşılanmasına yönelik olarak ödeme talep edebilme hakkına sahiptir. Tüm bu ödemelerin nakit ya da açık hesap gibi farklı ödeme yöntemleriyle yapılabilmesi mümkündür. Franchising ödemesi ile ilgili tüm detayların sözleşmede düzenlenmesi ve resmîyete dökülmesi zorunludur. 

Sonuç

Business 2 Community olarak bu yazımızda franchising ne demek, franchising sistemi nasıl çalışır bunları size açıklamaya çalıştık. Özetle, “bayilik” olarak adlandırabileceğimiz franchising iş modeli, özellikle sıfırdan bir iş kurmak veya bir marka yaratmak istemeyen kişiler için iyi bir tercih olabilmektedir diyebiliriz.

Yeni bir iş kurmak isteyen kişiler için alternatif bir iş modeli olarak gösterebileceğimiz franchising sisteminin, birçok iş modellerinde olduğu gibi kendi içinde artı ve eksileri de vardır. Dolayısıyla bir iş modeli olarak tercih etmeden önce, sahip olduğu avantajların yanı sıra dezavantajlarını da hesaba katmak, iş kurma sürecini daha verimli hale getirecektir.

Franchising dışında yeni iş fikirleri arıyorsanız faydalı olacağını düşündüğümüz Ne İş Yapabilirim Diyenlere +25 İş Fikri başlıklı makalemize göz atabilirsiniz.

Franchising ile ilgili Sıkça Sorulan Sorular

Franchise ne demek?

Hangi markalar franchising veriyor?

Franchising hakkı nedir?

Hangi franchise kârlı?

Neden franchising almalıyım?