Blok Zincir Katmanları Arasında Layer 1 ve Layer 2 Farkları

Bu rehberde Layer 1 ve Layer 2 farkları ve kavramları ele alınacaktır. Bu kavramlar blok zincir için ne anlama gelmektedir detaylı olarak bahsedeceğiz. Blok zincir, her biri belirli bir amaca hizmet eden katmanlardan oluşur. Burada Layer 1 ve Layer 2’yi ayrıntılı bir şekilde inceleyeceğiz.

Bu şekilde, bu katmanların nasıl çalıştığını, Layer 1 ve Layer 2 farkları ve aynı zamanda aralarındaki temel farkların ne olduğunu göreceksiniz. Ayrıca, avantajlarını ve dezavantajlarını görebilirsiniz.

Layer 1 ve Layer 2 farkları öğrenip bilinçli bir şekilde işlem yapmak için yazımızı okumaya devam edin.

Blok Zincirde Layer 1 Nedir?

Layer 1 ve Layer 2 farkları yazımızda Layer 1’ri öncelikli olarak tanıyalım. Layer 1, blok zincir teknolojisinin temel katmanı olarak bilinir. Ağın işlevselliğini sürdürmekle görevlidir. Bu katman, zincirde gerçekleşen işlemleri kaydetmek ve işlemek ile yükümlüdür.

Bitcoin, Ethereum, Cardano ve Dogecoin gibi örnekler vardır. Bunlar, Layer 1 sistemleri gibi ağlardan gelmektedir. Layer 1, işlemleri daha güvenli kılmak için merkezi olmayan bir konsensüs modeli ve düğümleri kullanır.

Layer 1 blok zincirlerin en büyük sınırlılığı ölçeklenebilirliktir. Ağdaki kullanıcı sayısı arttıkça, işlemleri doğrulamak için gerekli işlem gücüde artar. Bu durum, kripto para birimi için ödenen gaz ücretlerinin yükselmesine ve işlem sürelerinin uzamasına neden olur.

Layer 1 Blok Zincir Ölçeklendirme Çözümleri 

Layer 1 ölçeklendirme çözümleri arasında blok boyutlarının artırılması, konsensüs mekanizmalarının iyileştirilmesi ve parçalama yönteminin kullanılması yer alır.

Blok Boyutlarını Artırma 

Ölçeklenebilirlik sorunu, blok boyutlarını artırarak çözülebilir. Bu yaklaşım, ağın kapasitesini artırarak daha fazla işlemin aynı anda doğrulanmasına olanak sağlar.

Örneğin, Bitcoin Cash ağındaki blok boyutu 1 MB’den 32 MB’ye yükseltimiştir. Bu değişiklik, ağın saniyede 100’den fazla işlemi işleyebilmesini sağladı.

Konsensüs Mekanizmalarını Geliştirme

Konsensüs mekanizması, işlemlerin doğru ve güvenli bir şekilde doğrulanmasını sağlayan bir sistemdir. Bu sistemin ana görevi, tüm doğrulayıcıların protokol kurallarına uymasını sağlamaktır.

En yaygın kullanılan konsensüs mekanizmaları, iş kanıtı (proof-of-work) ve hisse kanıtıdır. (proof-of-stake) İş kanıtı mekanizması, madenciler aracılığıyla işlemlerin doğrulanmasını sağlar.

Yeni bloklar oluşturmak için bazı tokenleri kilitlemeniz gerekmektedir. Bu sürecede staking denir. Layer 1 tabanlı ağların karşılaştığı ölçeklenebilirlik sorunları, konsensüs mekanizmalarını geliştirerek çözülebilir.

Özellikle, iş kanıtından hisse kanıtına geçiş yapmak bu sorunların üstesinden gelmek için etkili bir yöntemdir. Çünkü hisse kanıtı, daha az işlem gücü gerektirir. Hisse kanıtına dayalı ağlar daha hızlı ve ölçeklenebilir yapıdadır.

Parçalama

Parçalama (sharding), verileri şard adı verilen daha küçük parçalara ayırma işlemidir. Bu yöntemle, düğümlerin işlemesi gereken veri miktarı azalır. Sonuç olarak, ağ kapasitesi ve işlem hızı artar.

Layer 1 Artıları ve Eksileri

Layer 1 ve Layer 2 farkları öğrenirken rahat bir şekilde kıyaslama için Layer 1 artılarına ve eksilerine bakalım.

Layer 1 ölçeklendirme çözümlerinin temel avantajları şöyledir:

• Ayrı bir zincire gerek yoktur: Bu çözümler, ağın kapasitesini ve hızını artırmak için protokol kurallarını değiştirir.

• İşlem ücretlerinde azalma sağlar: Kalıcı değişikliklerle ağdaki tıkanıklığı azaltmayı hedefler, böylece işlem ücretleri düşer.

• Ağın merkeziyetsizliğini korur: Ağ, kurumlar yerine kullanıcıları tarafından kontrol edilir.

Layer 1 ölçeklendirme çözümlerinin başlıca sınırlamaları şunlardır:

• Madenciler için gelir olmaması: Bu, İş Kanıtı’ndan (Proof of Work) Hisse Kanıtı’na (Proof of Stake) geçişten kaynaklanmaktadır. Yeni sistemde, madenciler ağa yaptıkları katkılar için ödül kazanamazlar.

• Tıkanıklık sorunları: İşlem sayısındaki artış, blok sayısınıda artırır. Bu durum ağda tıkanıklıklara yol açabilir.

Layer 1 Çözümlerine Örnekler

Layer 1 kripto çözümlerine bazı örnekler şunlardır:

• Ethereum 2.0.

• Cardano’nun Ouroboros PoS (Proof of Stake) konsensüs mekanizması.

• Bitcoin’in Segregated Witness (SegWit) teknolojisi.

• Algorand’ın saf Proof of Stake (PoS) konsensüs mekanizması.

• Fantom’un asenkron Byzantine Fault Tolerance (aBFT) konsensüs mekanizması.

Blok Zincirde Layer 2 Nedir?

Layer 1 ve Layer 2 farkları yazımıza Layer 2’yi tanıyarak devam edelim. Layer 2, Layer 1 çözümünün üstüne kurulmuş bir protokoldür. Temel amacı, ana ağların işlevselliğini artırmaktır.

Bu yapıda Layer 2, Layer 1’den aldığı işlemleri zincir dışında işleyerek işlem hızını ve ölçeklenebilirliğini iyileştirir. İşlem tamamlandıktan sonra, sonuçlar tekrar Layer 1’e aktarılır. Bu süreç, Layer 2’nin Layer 1’e olan bağımlılığını göstermektedir.

Layer 2’nin bağımsız bir blok zincir olması gerekmez. Aynı zamanda akıllı sözleşmeler aracılığıyla fon transferleri için kullanılan bir ödeme kanalı olarak hizmet verebilir.

Layer 2 Blok Zincir Ölçekleme Çözümleri

Layer 2 çözümleri, rolluplar, yan zincirler ve durum kanalları olmak üzere üç ana kategoriye ayrılır.

Rolluplar

Rolluplar, çok sayıda işlemi tek bir işlem paketi haline getirerek işler. Bu yöntem, doğrulama sürecini büyük ölçüde hızlandırır.

Önceki açıklamalarda belirtildiği gibi, Layer 2 çözümleri, işlemleri ana zincir dışında gerçekleştirir. İşlenmiş işlemler, daha sonra ana ağa geri gönderilir. Burada tek bir birim olarak doğrulanır.

Yan Zincirler

Yan zincirler, kendi bağımsız doğrulayıcıları bulunan ayrı ağlardır. Bu yapı, işlemlerin paralel olarak yürütülmesine olanak tanır.

Her bir işleme en uygun olan konsensüs metodu kullanılarak işlem gerçekleştirilir. Yan zincirler geliştiricilere büyük bir avantaj sağlar. Ana zincirde olmayan özelliklerin test edilmesine olanak tanırlar.

Durum Kanalları

Durum kanalları, zincir dışında gerçekleşen işlemleri kaydeden sistemlerdir. Bu kanallar, iki sözleşme tarafı arasında çift yönlü bir iletişim sağlar.

Ana hedefler, akıllı sözleşmeleri kullanarak merkezi blok zincirini, zincir dışı bir kanala bağlamaktır. Bu, bölümü pasif hale getirecektir. Bu yapı, işlem hızını ve ağ kapasitesini önemli ölçüde artırır.

Layer 2 Artıları ve Eksileri

Layer 1 ve Layer 2 farkları kıyaslaması yapmak için Layer 2 ölçekleme çözümlerinin avantajlarına ve dezavantajlarına bakalım.

Layer 2 temel avantajları şunlardır:

• Daha hızlı işlem süresi ve düşük işlem ücretleri: Bu birden fazla işlemin tek bir işlemde birleştirilmesiyle elde edilir.

• Erişilebilirlik: Daha düşük ücretler, daha fazla kullanıcının ağa katılmasını sağlar.

• Özelleştirilmiş tasarım: Layer 2 çözümleri, belirli işlem ihtiyaçlarına göre özel konsensüs yöntemleri kullanarak tasarlanmıştır.

Layer 2 ölçekleme çözümlerinin başlıca dezavantajları şunlardır:

• Doğrulayıcı dolandırıcılığına karşı hassasiyet: Bunun nedeni, ayrı bir doğrulayıcı grubu kullanmalarıdır. Bu durum Layer 2 blok zincirlerinde daha yaygındır.

• Uzun çekim süreleri: Layer 2 tabanlı blok zincirlerinden token çekimi yedi güne kadar sürebilir.

Layer 2 Çözümlerine Örnekler

Layer 2 kripto çözümlerine örnekler şunlardır:

• Arbitrum’un Optimistic Rollups’u.

• Bitcoin’in Lightning Network’ü.

• Polygon’un Plasma çözümü.

• Ethereum Plasma.

• Metis.

Layer 1 ve Layer 2 Farkları Nedir

Layer 1 ve Layer 2 farkları incelersek Layer 1, blok zincirlerinin temel altyapısını ifade ederken, Layer 2 çözümleri, bu altyapıların üzerine inşa edilen ve işlem kapasitesini artıran sistemlerdir.

Diğer önemli farklar şöyle sıralanabilir:

Sonuç

Her iki blok zinciri katmanıda kritiktir. Ölçeklenebilirlik sorunlarına çözümler sunarlar. Layer 1, blok boyutlarını değiştirerek, konsensüs mekanizmasını yeniden düzenleyerek ve bölerek bu sorunları çözer.

Ayrıca, ölçeklenebilirliği artırmayı hedeflerler. Bunu Layer 2 rollupları, yan zincirler ve durum kanalları gibi araçlar kullanarak yaparlar.

Layer 1 tabanlı blok zincirlerine örnekler arasında Bitcoin, Ethereum ve Cardano bulunur. Layer 2 tabanlı blok zincirleri arasında  Arbitrum, Polygon ve Metis öne çıkar.

Sıkça Sorulan Sorular