Kripto paralardan kazanç sağlamak için bu yatırım aracında temel tabirleri bilmek her zaman önemlidir. Kripto paralarda yatırıma yeni başlayan kişilerin ilk dikkat etmesi gereken unsurlardan biri de dolaşımdaki arz ve toplam arz arasındaki fark konusudur. Bu tabiri bilmek hayatidir çünkü iki kıstastan fiyat artışı olasılığı ve seyrelme riski hakkında bilgi edinmek mümkün olabilir.
Dolaşımdaki arz artarsa, piyasa değerini korumak için nakitte bir artış olması gerekir. Dolaşıma daha fazla coin girdikçe, değer düşme potansiyeli gösterir. Tam aksi durumda yani dolaşımdan daha fazla coin çıkarıldıkça, değer artışı da o kadar büyük olur. Business2Community olarak aşağıda sizler için hazırladığımız kılavuzumuzda dolaşımdaki arz ve toplam arz konusunun kripto fiyatlarına etkisini irdeleyeceğiz.
Dolaşımdaki Arz ve Toplam Arz Aynı Mıdır?
İstisnalar olsa da çoğu durumda toplam arz ve dolaşımdaki arz aynı değildir. Dolaşımdaki arz ve toplam arz arasındaki fark karşılaştırıldığında, piyasadaki işlem gören token miktarı ile yaratılan token sayısı arasındaki nüans diyebiliriz.
Dolaşımdaki Arz Nedir?
Dolaşımdaki arz, piyasadaki yani blok zinciri üzerindeki olan mevcut coin sayısını ifade eder. Mesela, Bitcoin’in dolaşımdaki arzı 19,7 milyon iken toplam arzı 21 milyondur. Ethereum’un dolaşımdaki arzı ise 121 milyondur. (Ayrıca bkz: Dolaşımdaki Arz Nedir?)
Bu sayılar zaman içinde artabilir ya da azalabilir. Bu nasıl olacak diye soranlar için, Bitcoin madenciliğini örnek verebiliriz. Bitcoin madencileri, yeni coinler oluşturarak dolaşımdaki arza katkıda bulunur. Misal, Binance‘in coin yakma olayları gerçekleştiğinde, BNB’nin piyasa değeri düşer çünkü coin’ler kalıcı olarak dolaşımdan çıkar.
Bu arada toplam arzın bir yüzdesi olan dolaşımdaki arz ne kadar yüksekse o kadar iyidir. Yine Bitcoin’den örnek verecek olursak toplam arzı 21 milyon, dolaşımdaki arz 19,7 milyon ise bu toplam arzın yaklaşık yüzde 94’üne denk gelir. Bu da piyasaya yeni Bitcoin’ler girse dahi BTC’nin değerinin çok düşmeyeceği anlamına gelir.
Tam tersi bir durumda ise risk büyüktür çünkü 100 milyonluk toplam arz ve yüzde 5’lik bir dolaşımdaki arz düşünüldüğünde yüzde 95’lik bir seyrelme riskiyle karşı karşıya kalınabilir.
Dolaşımdaki Arz ve Toplam Arz Arasındaki Fark : Kripto Paraların Fiyatını Nasıl Etkiler?
Kripto paraları etkileyen bir diğer faktör de hem toplam hem de dolaşımdaki arz miktarıdır. Fiyatlar dolaşımdaki arzdan etkilenir, çünkü piyasadaki coin miktarı ne kadar fazlaysa, fiyatları yükseltmek için daha fazla talep gerekir. Ancak arz düşükse ve talep yüksekse, fiyatlar arttığından arzı sınırlı coinler daha yüksek bir fiyata sahip olabilir.
Tam aksi durumda piyasadaki coin miktarı fazla ve talep azsa, fiyatlar düşebilir. Yani, eğer talep yoksa ve o kripto paradan çok fazla dolaşımda olursa, bu fiyatları aşağı çekebilir. Üst sınır olarak bilinen kripto para tavanının da fiyat üzerinde etkisi vardır çünkü az sayıda coin olması talep arttığında kıtlık yarattığından fiyatı yükseltir.
Toplam arz, yani ortaya çıkarılan coin’lerin tamamı, fiyatları etkiler çünkü coin’lerdeki kıtlık fiyatları yükseltebilir. Toplam arzın büyük bir kısmının kilitli ya da rezerve edildiği durumlarda, piyasada az coin dolaşır ve bu da kıtlık yaratarak fiyatları artırabilir. Ancak, kilitli coin’ler piyasaya sürülürse ve talep de yetersiz kalırsa, arz fazlası yaşanır ve bu da fiyatların düşmesine yol açabilir.
Toplam Arz ve Dolaşımdaki Arz Eşitse Ne Olur?
Arzdaki tüm tokenler dolaşıma girdiğinde, dolaşımdaki kripto para arzı toplam arza eşit olur. Tokenin fiyatı piyasa koşullarına bağlı bir şekilde yukarı ve aşağı olarak dalgalanabilir, ancak kayda değer başka bir durum gerçekleşmeyebilir.
Örnek olarak, Litecoin’in (LTC) dolaşımdaki arzı ve maksimum arzı 84 milyondur. Bu, tüm Litecoin tokenlerin üretildiğini ve piyasaya sürüldüğünü gösterir. Litecoin’in fiyatı piyasa koşulları sebebiyle birçok kez volatilite göstermiştir.
2021’deki boğa piyasası sırasında, LTC tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 412,96 dolara ulaşmıştır ve ardından ayı piyasasında kademeli olarak 50 dolara düşmüştür. Bu makalenin yazıldığı Eylül 2024’ün sonları itibarıyla da 64 dolar civarında seyretmektedir.
Piyasa Değeri Nasıl Hesaplanır?
Birçok kripto platformunda market cap şeklinde yapılan piyasa değeri bir kripto para biriminin toplam değerini tanımlar. Piyasa değerini hesaplamak için dolaşımdaki arz (circulating supply) ile coin fiyatı çarpılır. Popüler kripto paralar ve meme coinler üzerinden örneklendirelim:
- Bitcoin’in dolaşımdaki arzı 19,7 milyon ve fiyatı 60 bin dolardan alırsak piyasa değeri yaklaşık 1,19 trilyon dolar oluyor.
- Ethereum’un dolaşımdaki arzı 121 milyon ve fiyatı 2 bin 300 dolardan ele alalım. Bu hesapla piyasa değeri yaklaşık 281 milyar dolar oluyor.
- Dogecoin’in dolaşımdaki arzı 132 milyar ve fiyatı 0,10 dolardan aldığımızda piyasa değeri yaklaşık 14 milyar dolar oluyor.
CoinMarketCap gibi sitelerde piyasa değeri ve dolaşımdaki arz hesaplayıcıları kullanılarak otomatik olarak bu sonuçlar ekranda verilir.
Dolaşımdaki Arz ve Toplam Arz Arasındaki Fark – Sonuç
Dolaşımdaki arz, satın alınabilen yani piyasada dolaşan coin veya tokenleri ifade eder. Toplam arz ise oluşturulan toplam coin veya tokenlerdir. Kilitlenmiş, rezervde tutulan coin’ler dolaşımda olmasa bile toplam arzın bir parçasıdır.
Öte yandan bir kripto paranın toplam arzı, yakılan coinler hariç olmak üzere, üretilen tüm token ya da coinlerin (dolaşımdaki ya da rezerve edilenler hariç) toplamıdır. Toplam arz ve dolaşımda olan miktar kripto para biriminin fiyatı üzerinde etkilidir.
Dolaşımdaki arz, tüm tokenler dolaşıma girdiğinde toplam arza eşit olacaktır. Bu da piyasa koşullarına bağlı olarak coin’in fiyatını düşürebilir de yükseltebilir de.