Kripto para piyasasının son yıllardaki öngörülemez artışı ve milyar dolarlık hacmi aşması elbette okları üzerine çevirmek için yeterli oldu. Son zamanlarda literatüre giren yeni bir terim var: kripto balonu. Peki, kripto balonu nedir ve şu anda bir kripto balonu yaşanıyor mu? Bunun yanı sıra kripto balonları nasıl ve neden oluşur gibi sorulara yanıt vermeye çalışacağız. Bu sorular uzun vadeli kripto para yatırımcılarının büyük bir kısmını rahatsız ediyor. Sizin için hazırladığımız rehber, tüm soru işaretlerini giderecek. 

Business 2 Community olarak hazırladığımız bu rehberde bir kripto para balonunun nasıl çalıştığını açıklayacağız ve balonun oluşumuna yol açabilecek şeyleri ele alacağız. Ek olarak geçmişte yaşanan kripto para balonu olaylarının en belirgin örneklerini de listeleyeceğiz. 

Kripto Balonu Nedir?

Kripto para balonu, spekülasyon ve FOMO tarafından yönlendirilen kripto para fiyatlarındaki ani artış anlamına gelir. Son yıllarda açığa çıkan bu fenomen, belirli bir kripto paranın fiyatını varsayımsal değerinin kat be kat üzerine çıkarmasıyla bilinir. 

Peki tüm bunların ardında ne var, bu olgu nasıl meydana geliyor? Bu soruya verilebilecek birkaç farklı cevap olabilir. İlki kripto piyasasının kendilerine ek gelir getireceğini uman ve her geçen gün artan kripto para yatırımcılarını içeriyor.

Bir diğeri ise fırsatları kaçırma korkusu olarak bilinen ve özellikle piyasaya yeni giren küçük yatırımcılarda sıkça rastlanan FOMO etkisidir. Bu etki çoğunlukla kripto balinalarının belirli bir kripto paraya ilgi göstermesiyle meydana gelir. FOMO, yatırımcıların piyasadaki para kazanma fırsatlarını kaçırma korkularından dolayı paralarını kriptoya yatırmalarıyla başlar.

Tüm bunların ardından 2024’te yaşanan kripto para yükselişi bir balondan ibaret miydi? Elbette hayır. Crypto bubble grafiğine göre kripto paraların 2024 fiyatları hayli istikrarlı bir çizgi çizdi. Fakat yakın zamanda meydana gelen Bitcoin halving nedeniyle bu durumun 2025 yılında değişiklik gösterebileceği düşünülüyor. Şimdiye dek BTC’nin fiyatı yarılandıktan yaklaşık bir yıl kadar sonra büyük ölçüde artışın meydana gelmesi gibi bazı istatistiklere sahibiz. (Ayrıca bkz: Bitcoin Halving Tarihleri)

Eğer Bitcoin 2025 yılında tüm zamanların en yüksek seviyesini geçerse (ayrıca bkz: Bitcoin Fiyat Tahmini) bu durum diğer kripto paraların fiyatında da büyük bir etkiye sahip olacak. Bundan dolayı kripto para balonunun şişmesi de muhtemel olacaktır.

Kripto Balonu

Kripto Balonları (Crypto Bubbles) Nasıl Çalışır?

Kripto balonu nedir sorusuna tüm detaylarıyla yanıt verdiğimize göre şimdi bu sistemin nasıl işleyeceğine bir göz atalım:

  • İlk heyecan: En iyi ve yeni kripto paralar, yatırımcıların ilgisini çekmek ve heyecan yaratmak için iddialı yol haritaları ve çığır açan özelliklerini duyurmayı tercih eder. Bu da yatırımcıların karlarını maksimize etmek için kripto ön satışları aşamasında token satın almaya başlamasını sağlar. Kripto balonu, bu adımla birlikte şişmeye başlar.
  • Spekülatif yatırımlar: Kripto para balonunun şişmeye devam ettiği ikinci aşama, spekülatif yatırımlar aşamasıdır. Birçok kişi kripto paralara tek bir sebepten yatırım yapmaya başlar. Bu sebep yükselen fiyatlardan kar elde etmek ve bakiyeyi büyütmekten başka bir şey değildir. Yani fiyatları düşükken token satın alacaklar ve fiyatlar yükseldiğinde satış yaparak kar elde edecekler. Bu yatırım talep ve arzı etkileyecektir.
  • Sosyal medya ve FOMO: Geçtiğimiz yıllarda Elon Musk ve Bitcoin arasındaki ilişkide de görüldüğü üzere ünlü kişilerin kripto paralardan bahsetmesi, kripto varlıkların fiyatlarındaki ani yükseliş ile sonuçlanıyor. Bu da doğal olarak FOMO etkisini ortaya çıkarıyor. Yaşanan fırsatları kaçırma korkusu nedeniyle deneyimsiz yatırımcılar, teknolojisini ya da günlük hayata etkisini anlamadan bir tokene büyük miktarda yatırım yapabiliyor. Bu da balonun üçüncü evresini tamamlıyor.
  • Coşku ve heyecan: Yatırımcıların coşkusu geride bıraktığımız üç aşamanın ardından fiyatların ortalamanın çok üzerinde olmasına yol açar. Bunu duyan yeni yatırımcılar da balonun biraz daha şişmesine destek olur. 
  • Zirve ve düzeltme: Kripto para zirveye ulaşır ve ön satış yatırımcılarını token satmaya ve bir satış dalgası başlatmaya teşvik eder. Hal böyle olunca genellikle erken davranan kazanır. Geç kalan ise elinde yüklü miktarda token tutarak düşük fiyatların yükselmesini beklemeyi tercih eder.
  • Balonun patlaması: Kripto para balonunun patlaması, token fiyatlarının yükselişte görünenden çok daha hızlı bir şekilde düşmesiyle meydana gelir. Bu patlama çoğunlukla balinalar tarafından yapılan satışla desteklense de; güvenlik ihlalleri, teknolojik sorunlar ya da yasal sebeplerden ötürü de tetiklenebilir. 
  • Kurtarma aşaması: Kripto para balonu patladığında kripto paraların fiyatı zaman içerisinde istikrarlı bir şekilde eski fiyatlarına dönmeyi başaracaktır. Fakat bu durum çoğu zaman kripto varlıkların balon şişmeye başlamadan önceki ilk fiyatından daha düşük seviyede kalmasıyla sonuçlanır.

Yukarıda da görüleceği gibi kripto para balonu farklı aşamalardan oluşur. Bunlar kesin olarak her seferinde aynı sıralamayla yaşanmasa da genel hatlarıyla bu şekildedir. 

Geçmişte Yaşanan Kripto Para Balonları

Son dönemde piyasaya giren küçük yatırımcıların çoğu 2021 yılının ardından Bitcoin ile tanışmış olsa da hikaye çok eskiye dayanıyor. İlk kripto balonu 2011 yılında gerçekleşti ve Bitcoin’in geleceğin para birimi olduğu yönündeki spekülasyonlarla şişirildi. Bu durum BTC’nin fiyatının 1 dolardan tam 30 dolara kadar yükselmesini sağladı. Fakat balon patladığında Bitcoin fiyatının 2 dolara kadar düştüğü görüldü.

Bir diğer önemli kripto para balonu da BTC’nin medya tarafından adından söz edilmeye başladığı 2013 yılında ortaya çıktı. Değeri 13 dolar olan Bitcoin’in 1.100 dolar seviyesine kadar yükselmesi ve 500 dolara düşmesiyle sonuçlandı. 

Ethereum da 2017 yılında teknolojisi etrafındaki abartı sebebiyle bir balon yaşadı diyebiliriz. O dönemde 10 dolarla fiyatlanan ETH, kısa sürede 1400 doların üzerini gördü ve ardından 100 dolara kadar geriledi. Aynı yol FOMO nedeniyle Bitcoin fiyatında da ani bir sıçrama yaşandı ve 1000 dolar olan BTC’nin 20 bin dolara kadar yükseldiği görüldü. Balon patladıktan sonra ise 3.000 dolar ile fiyatlandı. Tüm bunlar dijital para birimlerinin uyarlanabilirliği ve istikrarından şüphe etmeye başlayan yatırımcıların şok olmasıyla sonuçlandı.

BTC ve ETH’nin yanı sıra Bitcoin Cash, Ripple ve Dogecoin de sırasıyla 2017, 2018 ve 2021’de kripto para balonu yaşadı.

Kripto Para Balonu

Kripto Para Balonu Nasıl Anlaşılır?

Hiç kimse bir kripto para balonunun içerisinde olmak ve parasını kaybetmek istemez. Bu durum yalnızca maddi olarak değil zihnen de yatırımcıların sorun yaşamasına neden olur. Peki kripto para balonu yaşanmadan önce, yaşayabileceğine dair ne gibi kanıtlara rastlayabiliriz? Birlikte inceleyelim.

  • Yüksek işlem hacmi: Bir kripto para biriminin işlem hacmindeki ani artış, yakında bir kripto para balonun oluşabileceğinin göstergesi olabilir. Alım ve satım emirlerinin sayısındaki büyük dalgalanmalar çoğunlukla rasyonel işlemler değil duygusal ticaretin işaretidir.
  • Piyasa değeri: Belirli bir kripto paranın piyasa değerinin beklenmedik şekilde artması bir kripto balonunun oluşmuş olma ihtimalini gösterir. Gerçek dünyada hiçbir faydası olmayan tokenler yalnızca spekülasyona dayalı şekilde yükselir.
  • Korku ve açgözlülük endeksi: Deneyimli kripto para yatırımcılarının bileceği üzere piyasanın dinamiklerini ölçmek için kullanılan bir endeks vardır. Bu endeks kripto para piyasasının ne kadar istikrarlı olduğunu gösteren bir araçtır. Endeksin sürekli olarak aşırı korku ya da aşırı açgözlülük seviyesinde olması, piyasanın duygu tarafından yönlendirildiğini işaret eder.
  • Marjin işlemlerde artış: Marjin işlemleri, alım güçlerini artırmak isteyen yatırımcıların kripto para borsalarından borç almasına denir. Marjin işlemlerindeki keskin artış, artan spekülatif faaliyetin bir işareti olabilir.

Kripto Balonu Nedir? – Sonuç

Kripto balonu nedir sorusuna yanıt aradığımız ve tüm detaylarıyla incelediğimiz bu rehberin sonuna geldik. Kripto para piyasasında balonlar; spekülasyon, abartı ve FOMO gibi farklı sebeplerden ötürü meydana gelebilirler. Bu sebeplerin ardından yaşanan ani fiyat dalgalanmaları crypto bubble olarak adlandırılır.

Kripto balonları, diğer sektörlerde olduğu gibi son ana kadar şişmeye devam eder. Bir kıvılcımla birlikte balonun patlaması, ardında binlerce kişinin zarar etmesine sebebiyet verir. Kripto para balonu etkilerinden korunmak için uygulayabileceğiniz metotları ve kripto balonunu önceden anlayabilmek için dikkat etmeniz gerekenleri yukarıda anlattık. 

Kripto para balonunun patlaması çoğu zaman bahse konu olan projenin çökmesi ya da fiyatlarda büyük ölçüde düşüşün yaşanmasına neden olur. Tüm bunlardan korunmak için portföyünüzü çeşitlendirmeli, piyasa trendlerini takip etmeli ve duygusal işlemlerden kaçınarak rasyonel düşünmeye başlamalısınız. 

Kripto Balonu ile ilgili Sıkça Sorulan Sorular

Yatırımcılar kripto balonundan kar elde edebilir mi?

Kripto para balonunda görülen başlıca riskler nelerdir?

Bitcoin bir balon mu?