Çıktığı günden bu yana pek çok insan için karlı bir yatırım aracı olan kripto paralar, İslam dünyasına da büyük bir ses getirdi. Kripto paralar günden güne Türkiye’de yaygınlaşıyor ve dini hassasiyetleri olan insanlar yeni tanıştıkları bu sistemin İslam’a uygun olup olmadığı, kripto para caiz mi değil mi konusunda şüpheleri bulunuyor.
Bu yazımızda “Kripto para caiz mi?” sorusuna cevap arayacağız, gelin başlayalım.
Kripto Paralar Konusunda Diyanet Ne Diyor? Kripto Para Caiz Mi?
Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş, Şubat ayında A Haber’de katıldığı bir programda kripto para satın alma ve diğer kripto faaliyetlerinin İslam’a göre caiz olup olmadığına dair sorulara bizzat şu cevabı verdi:
“Din İşleri Yüksek Kurulumuz, insanları istismar etme ihtimalinin yüksek olması münasebetiyle şu anda kullanımının caiz olmadığını düşünüyor. Soranlara bu şekilde cevap veriliyor. Belli şartları var ve o süreç takip ediliyor. Şu an itibariyle insanların birbirlerine rahat ve güvenli şekilde kripto parayı kullanma ortamı oluşmaması nedeniyle, insanların insanlara zarar verme ihtimalinin henüz ortadan kalkmaması sebebiyle şu an caizdir denilemiyor. Fakat incelemelerimize devam ediyoruz.”
Daha sonrasında ise Ali Erbaş sözlerini şunları ekledi:
“Bunu biz bir uzman yardımcısı arkadaşımıza tez konusu olarak verdik. Bir hocamız tez olarak bunu hazırlıyor. Tez bittikten sonra da tekrar görüşeceğiz. Ama şu an itibariyle kripto paralar için caizdir ya da değildir diyemiyoruz.”
Ali Erbaş’ın bu sözlerine bakarak Diyanet’in kripto para caiz mi değil mi konusu üzerinde tartıştığını, ancak net bir cevap vermenin Diyanet için erken olduğunu anlayabiliriz.
Kripto Paralar Hakkında Fetva Meclisine Sorulan Sorular
Fetva Meclisi, insanların dini konularda şüphede kaldıklarında, bu konuda uzman kişilere sorular sorup cevap aldıkları bir platformdur. Platformda, her türden konuda soru bulmak mümkün. Elbette bunlardan birisi de kripto para caiz mi değil mi sorusudur.
Bu sorulardan bazılarına verilen cevaplar şu şekilde:
- “Şu anda sözünü ettiğiniz sistem hakkında net fıkhî cevaplar oluşmuş değildir. Yeni çıkmış bir uygulama olarak birileri için kati sonuç bilinmiyor olabilir. Bize göre caiz olmayan bir uygulamadır.”
- “Bu işlemin caiz olmayacağı kanaatindeyiz. Bir tür kumar çeşidi gibi durmaktadır. Kripto sektöründe emek yerine şans öne çıktığını düşünüyoruz. Sektörün hakimiyeti kumarın gizlenmiş gibi olmasını sağlamaktadır. Diğer uygulamada göze çarpan ve fıkhen engel oluşturacak sebeplere gerek kalmadan sadece bu açıdan bile bakıldığında caiz olmayacağı kanaatimizi belirtiriz.”
Görüldüğü üzere Fetva Meclisi’nde de verilen cevaplar konu üzerinde tam bir ortak fikir olmadığı yönünde. Ancak Fetva Meclisi’nin düşüncesi daha çok caiz olmayacağı üzerinde duruyor. Burada dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta cevaplardan birisinde kripto paraların şans oyunlarına benzediğidir. Kripto dünyasının henüz genç bir yapıda oluşu ve bu yeni sistemin şans oyunları gibi görülmesi, henüz yeterince araştırmanın yapılmadığını gösteriyor.
Şans oyunlarının aksine kripto paralar üzerinde analizler ve hesaplamalar yapılarak ilerlenmesi gereken bir yapıdır. Rastgele bir kripto para birimine yatırım yapmak, planlama ve analiz yapmadan atılan her adım gibi elbette şansına güvenmek olacaktır.
Diyanet ve Fetva Meclisi’nden edindiğimiz bu bilgilerden sonra kripto paraların diğer İslam ülkeleri ve dini düşünürler tarafından nasıl karşılandığını araştırdık. Şu anda pek çok İslam ülkesinde kripto para faaliyetleri üzerine önemli yatırımlar bulunuyor. Ayrıca Müslüman girişimciler tarafından oluşturulmuş kripto paralar bile fazlasıyla bulunmakta.
İslam Dünyasında Kripto Para
Türkiye’deki duruma kıyasla İslam dünyası kripto paralara oldukça sıcak bakıyor. Örneğin, Endonezya’da yapılan bir çalışmada kripto paralar üzerinden yapılan yatırım ve ticaret ile ilgili şu sonuçlara ulaşılmıştır.
- İslam düşünürleri tarafından Bitcoin ve kripto para birimleri üzerine yaptığımız kapsamlı araştırma, Bitcoin, Ethereum ve benzeri iyi bilinen kripto para birimlerinin alım satımının herhangi bir sorun olmadan helal olduğu sonucuna varmıştır. İslam düşüncesinin dört Sünni okulunun tümü, fiziksel olmayan eşyaların alım-satım için geçerli mülk olduğu konusunda hemfikirdir.
- Bunlar bir yıl boyunca sahip olduktan sonra zekatlanabilir varlıklardır.
- Daha az bilinen kriptolara sahip bazı gri alanlar vardır ve satış nesnesi bu işlemlerde daha az açık olduğundan, token veya NFT’ler gibi diğer varlık türleriyle ilgili sorunlar vardır.
- Pek çok kripto para birimi helaldir ancak çeşitli bireysel faktörlere bağlı olduğunu belirtelim.
- İslami açıdan, işletmedeki satış ‘nesneleri’, bir şeyin haram olduğunu gösteren kanıt sunulana kadar helal sayılır.
- Araştırmamız, Bitcoin ve Ethereum gibi benzer kripto para birimlerinin neden helal olduğuna ve sanal ve fiziksel olmayan öğelerin de mülk olabileceği konusunda fikir birliğine dayanan geçerli mülk olduğuna dair kanıtlar ortaya koyuyor.
- Bitcoin alım satımı genel anlamda helaldir.
- Bitcoin için hizmet sunmak ve ödeme almak da mümkündür.
Bir İslam ülkesi olan Pakistan, 2021 yılında kripto para faaliyetlerinin benimsenmesi konusunda yapılan bir araştırmada üçüncü, yüzde 15’i Müslüman olan Hindistan ikinci ve nüfusunun yaklaşık yarısı Müslüman olan Nijerya altıncı oldu.
İslama uygun yatırım tavsiyeleri üzerine çalışan IslamicFinanceGuru adlı internet sitesinin kurucularından olan Ibrahim Khan, müslüman nüfusunun azımsanmayacak bir kısmının kripto para kullandığını belirtti. İslam dünyası kripto paralara yalnızca yatırımcı olarak değil, aynı zamanda girişimci olarak da katkıda bulunuyor. Bunlardan önemli bir tanesi Dubai merkezli MRHB De-Fi’dir.
MRHB De-Fi Nedir?
Aralık 2021’de başlatılan bu girişim, kendini “ilk helal merkeziyetsiz finansal ekosistem” olarak tanımlıyor. MRHB De-Fi helal ve merkeziyetsiz ekosistemi içinde kendilerine özgü bir staking yapısı üzerinde çalışıyor. Stake yapmak kısaca bir blok zincirini desteklemek ve işlemleri doğrulamak için katılımcıların ellerindeki kripto paraları kitlemesidir.
Ayrıca platform kendi MRHB DeFi (MRHB) tokenine sahip ve Coinmarketcap verilerine göre 30.05.2022 tarihinde 4.406.080 dolar piyasa değerine sahip.
Eğer MRHB DeFi tokeni satın almak isterseniz, OKX üzerinden bu işlemi kolayca yapabilirsiniz. OKX’te ilk alım satım işleminiz için izlemeniz gereken adımlar şunlardır:
- Sahip olduğunuz DeFi cüzdanınızı OKX hesabınıza bağlayın.
- Satın almak istediğiniz Marhaba DeFi (MRHB) tokeni için cüzdanınızı seçin.
- Satın alma işleminizde kullanacağınız kredi/banka kartı bilgilerinizi girin.
- Marhaba DeFi tokenini OKX üzerinden aratıp bulun ve “Şimdi Satın Al” butonuna tıklayın.
- Satın alma miktarınızı ve kullanmak istediğiniz banka hesabını seçin.
- Satın alma işlemini onaylayın.
- OKX hesabı şifrenizi girin.
- Kısa bir süre sonra verdiğiniz emir tamamlanacak ve Marhaba Defi tokeniniz hesabınıza geçecektir.
Hepsi bu kadar! Yukarıda yer alan 8 adımı izlemeniz MRHB DeFi tokeni satın almanız için izlemeniz gereken adımlardır.
Helal Olduğu Konusunda Fikir Belirtilen 10 Kripto Para Birimi
Islamic Finance Guru internet sitesinden aldığımız bilgilere göre, şeriat bakımından herhangi bir sakınca görünmeyen 10 kripto para birimini sizler için listeledik.
| Ad | Sembol | Tür | Helal Durumu | İslami Analiz |
| Bitcoin | BTC | Kripto Para | Evet | BTC basit bir kripto para birimidir ve birçok islam düşünür tarafından kabul edilebilir görülmüştür. (bazı farklı düşüncelere karşın çoğunluk düşüncesi) Bu noktada en iyi dijital varlıktır. |
| Ethereum | ETH | Kripto Para | Evet | BTC’ye benzer bir analize sahiptir. Çoğu alim tarafından helal kabul edilmiştir. |
| Tether | USDT | Sabit Coin | Evet | Faiz getiren araçlarla desteklenmesine rağmen, USDT sahibinin bir borcun gerçek sahibi olduğu söylenemez. Rezerv, borçları üçüncü bir tarafa devretmek amacıyla değil, para birimini ve ağı desteklemek amacıyla oluşturulur. |
| XRP | XRP | Kripto Para | Evet | Alim ya da İslami düşünürler tarafından helal kabul edilmiştir. |
| Litecoin | LTC | Kripto Para | Evet | BTC’ye ya da XRP’ye benzer görüşler Litecoin için de geçerlidir. |
| Bitcoin Cash | BCH | Kripto Para | Evet | BTC’ye benzer görüşler BCH için geçerlidir. |
| Crypto.com Coin | CRO | Kripto Para | Evet | CRO’da genel olarak BTC hakkında öne sürülen düşünclere benzer bir analize sahiptir. |
| Polkadot | DOT | Kripto Para | Evet | DOT tokeni, yalnızca Polkadot ekosistemi içinde işlem yapmanıza izin veren bir tokendir. Temel olarak, bu ekosistemi ne kadar çok insan kullanırsa, DOT tokenine olan likidite ve talep o kadar artar. Şeriat açısından akılda tutulması gereken bir nokta, eğer bir ekosistem ezici bir şekilde bir haram endüstrisi ile bağlantılı hale gelirse, o zaman bir sorun olabilir. Ancak şu an için böyle bir durum söz konusu değildir. |
| Chainlink | LINK | Kripto Para | Evet | Dot’a benzer analiz |
| Binance Coin | BNB | Kripto Para | Evet | BTC’ye benzer analiz |
Sonuç – Kripto Para Caiz Mi, Değil Mi?
CoinMarketCap’e göre 1 trilyon dolardan fazla bir piyasa değerine sahip olsa da, kripto paralar ve genel olarak kripto dünyası henüz oldukça genç bir sektör. İslam dünyası da bu konuya dini yönden cevaplar vermek konusunda kararlı ancak eldeki veriler şu anda Türkiye’deki dini düşünürler ve resmi makamlar için yeterli olmasa da genel İslam dünyasına baktığımızda bu konuda olumlu bir hava olduğu görülüyor.
Ancak yine de dini hassasiyeti olan biriyseniz ve kripto para caiz mi, değil mi sorusuna net bir yanıt almak istiyorsanız kendi araştırmanızı kendiniz yapmanızı öneririz.