Kripto para piyasasında her kripto para biriminin farklı bir değeri vardır. Özellikle de kripto para piyasası oldukça volatil olduğu için coinlerin değeri gün içerisinde hızlı bir şekilde değişebiliyor. Bu nedenle de çoğunlukla kripto para sektöründe yeni yatırım yapmaya başlayan kişiler kripto para değeri nasıl belirlenir anlayamayabiliyor.
Bu nedenle bu yazımızda detaylı yaptığımız araştırmalar sonucunda bir kripto paranın değerinin belirlenmesinde etken olan durumları belirledik ve bu yazı içerisinde size detayları ile birlikte paylaşacağız. Hazırsanız gelin incelemeye başlayalım.
Kripto Paranın Ne Olduğunu ve Kripto Paranın Nasıl Değerlendiğini Anlamak
Kripto para birimleri aslında hepimizin aşina olduğu geleneksel dolar, euro gibi para birimlerine alternatif olarak kullanılmakla birlikte bir yatırım aracı olarak da tercih edilmekte. Kripto para birimlerinin bu fiat para birimi olarak adlandırılan geleneksel para birimlerinden en büyük farkı herhangi bir devlete ait olmamasıdır.
Kripto para birimleri eşler arası ticarete izin verir ve yatırımcılar direkt olarak diğer yatırımcılar ile alım-satım yani takas işlemi yapabilirler. Hatta en iyi P2P kripto borsaları yazımızda da bu işlemi güvenilir bir şekilde yapabileceğiniz borsalara yer verdik. Şimdi dilerseniz bir kripto para birimi nasıl değerlenir hangi faktörler değerini etkiler gibi sorulara cevap bulmaya çalışalım.
Kripto Paranın Neden Değerlendirilmeye İhtiyacı Var?
Kripto para değeri nasıl belirlenir sorusunu cevaplamadan önce bilmeniz gereken şey kripto paraların neden bir fiyat değerine ihtiyacı olduğudur. Kripto para birimlerinin daha önce yatırım aracı olarak kullanılabileceğinden bahsettik.
Kripto para birimlerinin herhangi bir hükümete veya devlete bağlı olmadığını söylemiştik ancak yine de vergilendirmeye veya regülasyonlara tabii olabiliyorlar. Bu durumlar da kripto para birimlerinin fiyatının yani değerinin değişmesine, artmasına veya azalmasına sebep oluyor. Yazımızın ilerleyen bölümlerinde de bir Kripto para biriminin nasıl değerinin artacağına, hangi etmenlerin buna sebep olduğuna değineceğiz.
Kripto Para Nasıl Değerlenir?
Yazımızın önceki aşamalarında Kripto para piyasasının oldukça volatil olduğundan bahsetmiştik. Bu durum da kripto para birimlerinin fiyatının gün içerisinde birden çok yükselmesine veya çok fazla değer kaybetmesine neden olabiliyor. Genellikle bu duruma arz talep, proje ile ilgili olan teknolojik gelişmeler, kripto para projesinin yeni gelişmeleri ve haberleri gibi pek çok faktör sebep olabiliyor.
Şimdi isterseniz gelin bir kripto para değeri nasıl belirlenir, coinin fiyatının artmasına hangi faktörler sebep olur detaylıca inceleyelim.
Madencilik
Her kripto para projesinin kendisine özel bir coin üretim tekniği var. Örneğin Bitcoin ve Litecoin madencilik üzerinden çıkartılabilen kripto para birimleridir. Kripto para yatırımcıları madencilik yaparak bu coinleri kazanabiliyorlar.
Mesela Bitcoin’in toplam 21 milyonluk sınırlı bir arzu bulunmakta ve bu arz sınırlı olduğu için her Bitcoin halvingi ile madencilerin bir bloktan çıkartabileceği Bitcoin sayısı gittikçe azalıyor. Şu anda blokta kalan Bitcoin miktarı oldukça az diyebiliriz Nitekim madenciler toplam arzın %94’ünü çıkartmayı başarmış durumda.
Madencilerin kazanabileceği Bitcoin sayısı azaldıkça Bitcoin’in fiyatı da her halving sonrası yeni bir en yüksek fiyat noktasına ulaşmakta. Bu nedenle madencilik ödüllerinin bir kripto para biriminin fiyatını belirleyen en önemli etmenlerden birisi olduğunu söyleyebiliriz.
Örneğin 6 Mayıs 2024’te Bitcoin halving 70 bin dolar fiyatına ulaşarak tüm zamanların en yüksek fiyat rekorunu kırdı, Bitcoin güncel olarak 58 bin dolar bandında fiyatlandırılıyor olsa da CoinMarketCap verilerine göre piyasada yaklaşık olarak 19,748,168 BTC bulunuyor ve bu miktar arttıkça Bitcoin’in fiyatının da yine yukarı yönlü hareket etmesi bekleniyor.
Kriptoların Kullanım Alanları
Kripto para dünyasında binlerce proje bulunuyor olsa da her projenin yerel coininin gerçek hayatta bir kullanım alanı olmayabiliyor. Örneğin en iyi meme coinler çoğu zaman yatırımcılarına oldukça fazla kazanç sağlasa da, coinlerin aslında borsalarda alım satım yapmak dışında herhangi bir kullanım alanı yoktur.
Bu durum meme coinler özelinde çok önem arz etmese de, aslında yatırımcılar çoğunlukla bir coinin başka kullanım alanları var mı herhangi bir faydası var mı diye inceleme yaparak daha bilinçli yatırım yapıyorlar. Buna örnek vermemiz gerekirse Battle Infinity projesinin yerel tokeni olan IBAT’ı örnek verebiliriz.
Oyna ve kazan mekanizması ile geliştirilen coin, yatırımcıların platform üzerinde oyun oynadıkça ödüller kazanmasına imkan tanıyor ve token sahipleri de sahip oldukları IBAT tokenleri platformda karakterlerini geliştirmek için bile kullanabiliyorlar. İşte bunun gibi çeşitli kullanım alanına sahip olan coinler yatırımcıların daha fazla ilgisini çekiyor ve bu da coinin fiyatını etkiliyor.
Arz ve Talep
Kripto para değeri nasıl hesaplanır diye incelediğimizde karşılaştığımız bir diğer faktörün de kripto’nun arzı olduğunu belirledik. Örneğin daha önce de bahsettiğimiz meme coinlerin pek çoğunun herhangi bir sınırlı arzı bulunmamakta yani piyasada sınırsız sayıda o coinden bulabiliyorsunuz.
Token arzı ile talebi birbirlerini karşılamadığı için de bu tarz sınırsız arıza sahip olan coin’lerin fiyatı çok yüksek fiyat değerlerine ulaşamayabiliyor. Ancak özellikle tıpkı Bitcoin gibi sınırlı arıza sahip olan coinler zaman geçtikçe yatırımcı sayısı arttığında bu coinlerin fiyat değeri de aynı oranda artıyor.
Popülerlik
Kripto piyasasında yer alan coinlerin pek çoğu hızlı fiyat yükselişi yaşadığında bunun arkasında genellikle sosyal medya etkisi yer alıyor. FOMO diye adlandırılan fırsat kaçırma korkusunu yaşayan insanlar sosyal medyada pek çok insanın bahsettiği coini satın alma eğiliminde oluyorlar. Doğal olarak herkes coini alınca da o coinin fiyatı da yükseliyor.
Bu bahsettiğimiz şeyi daha iyi anlamanız için şöyle bir örnek verebiliriz, Solana ağında meme coinler son zamanlarda oldukça popülarite kazandı ancak bu projeler arasında Slothlana diye adlandırılan SLOTH coin öne çıktı.
Bunun da nedeni X (Twitter) platformu üzerinde kullanıcıların bu coine yatırım yapacağını söylemesi veya ne kadar yatırım yaptığını paylaşmasıyla beraber coinin hem takipçi kitlesi hem de yatırımcı kitlesi bir gün içerisinde oldukça büyüdü. Nitekim saatler içerisinde 10 milyon dolarlık bir yatırım toplamayı başardı SLOTH coin.
Daha sonra da bu popülerlik ve talepten dolayı önde gelen kripto para borsaları SLOTH coini borsada listelemeye başladı ve coin daha büyük kitleler tarafından erişilebilir hale geldi. Tüm bunların sonucunda da SLOTH coinin fiyatı inanılmaz bir yükseliş yaşadı.
Üretim Maliyeti
Kripto para değeri nasıl belirlenir sorusunun cevaplarından biri de kesinlikle o kripto para biriminin üretim maliyetidir diyebiliriz.
Piyasada yer alan coinlerin bazıları daha önce de değindiğimiz üzere madencilik sayesinde yaratılıyorlar. Ancak bu madencilik işleminin yapabilmek için de güçlü bilgisayar donanımları yani teknolojik cihazlar gerekiyor.
En iyi madencilik coinleri ve hizmetleri yazımızda da değindiğimiz üzere her coinin madencilik gereksinimi donanım olarak farklı olabiliyor. Bir coini bloktan çıkartmak ne kadar zorsa o kadar güçlü donanıma sahip olmanız gerekeceğini söyleyebiliriz. Bu da her halükarda maliyet olarak iki veya üç bin doları bulan teknolojik cihazlara sahip olmanız gerektiği anlamına gelebilir. Bunun yanı sıra bu cihazları çalıştırmak için harcayacağınız elektrik de ekstra bir maliyet olacaktır.
Ayrıca madencilik ne kadar zor olursa madencilerin o bloktan kazanabileceği coin miktarı da bir o kadar az olacaktır. Bu durum da madencilerin birbirleriyle rekabet etmesine sebep olacağı için coinin fiyatına da etki etmektedir.
Rekabet
Kripto para piyasasında binlerce coin olduğunu daha önce söylemiştik ve bu sayı her geçen gün yeni coinlerin yaratılmasıyla daha da artmakta. Bu nedenle kripto piyasası oldukça rekabetli bir piyasadır ve rekabet fazla oldukça coinlerin fiyatı da bir o kadar düşük olabiliyor.
Tüm bunlardan dolayı kripto para değeri nasıl belirlenir dediğimizde kripto para analizcilerinin genellikle coinin bir borsada listelenmeden önce nasıl fiyat hareketleri sergilediğini inceleyip analiz etmeye çalıştığını gözlemleyebiliyoruz.
Kripto para piyasasında olan fazla rekabetten dolayı piyasada hem görünür kalmak için hem de piyasadan silinmemek için o projenin geliştiricileri devamlı olarak projelerine yatırım yapmak ve projelerini geliştirmek zorundalar. Aksi takdirde proje ile alakalı hiçbir çalışma yapılmadığını gören sadık yatırımcılar projeyi desteklemeyi bırakabilir ve bu da coinin fiyat düşüşü yaşamasına sebep olur.
Kripto Para Arz ve Talep
Yazınızda daha önce de bir kripto paranın değerini belirleyen en önemli faktörlerden birisinin o kripto paranın toplam arzı ve o arza olan talebi olduğuna değinmiştik. Bir kripto para biriminin fiyatının neden yükseldiğini veya düştüğünü merak ediyorsanız o coinin toplam arzını veya o coine olan talebi incelemenizi öneririz.
Nitekim coine olan talep o coinin arzından daha fazla olduğunda fiyatı yükselecektir, talep arzdan daha az olduğunda ise düşecektir. Örneğin kripto para yatırımcılarının aşina olduğu “whale” terimi balinalar olarak adlandırılan kişiler belirli bir coinden yüksek miktarlarda sahip olan bireyler veya organizasyonlardır. Bu balinalar sahip oldukları coini satmaya karar verdiklerinde o coinin fiyatı çok hızlı bir düşüş yaşayabiliyor.
Bunun yanı sıra pek çok kripto para projesi belirli aralıklarla coin yakma işlemi gerçekleştirerek o coinin piyasadaki arzının azaltılmasına neden oluyor ve bu da arz talep dengesini bozduğu için coinin fiyatının yükselmesine yardımcı oluyor.
Kripto Para Borsaları
Bir kripto para biriminin değerini belirleyen faktörlerden belki de en önemlisi kripto para borsalarıdır diyebiliriz. Kripto para piyasasında merkezi ve merkeziyetsiz olmak üzere iki çeşit borsa bulunmaktadır. Merkezi borsaların daha büyük kullanıcı kitleleri varken merkeziyetsiz borsaların ise buna kıyasla daha az kullanıcı kitleleri oluyor.
Genellikle kripto para birimleri piyasaya ilk girdiğinde merkeziyetsiz Borsalar üzerinden satışa sunuluyorlar. Daha az kullanıcı kitlesi olan bu borsalarda coinin fiyatı sınırlı bir yere kadar ulaşabiliyor nitekim erişebileceği market değeri sınırlı oluyor. Ancak coin merkezi bir borsada listelendiğinde milyonlarca insan tarafından kolayca ulaşılabilir hale geliyor ve bu da fiyatının hızlı yükselişler yaşamasına neden olabiliyor.
Örneğin merkeziyetsiz bir borsa olan Jupiter’de listelenen SMOG token listeleme gününde %795 oranında inanılmaz bir fiyat yükselişi gerçekleştirdi. Ayrıca kripto para piyasasının en büyük borsası olan Binance’te listelenen coinler artar mı diye incelediğimizde ilk listeleme gününde coin fiyatlarının yükseldiğini görebiliyoruz.
Regülasyonlar ve Yönetim
Kripto para birimlerinin değerini yani fiyatını etkileyen bir diğer faktör ise regülasyonlar yani hükümet düzenlemeleri diyebiliriz. Örneğin bir ülkede kripto madenciliğinin yasaklanması coinlere olan talebi azaltacağı için bu da fiyata negatif etki edecektir. Buna ek olarak kripto para piyasasının volatil olduğunu söylemiştik, bu tarz negatif haberlerde piyasada yüksek fiyat dalgalanmaları olabilir.
Tıpkı Türkiye’de olduğu gibi eğer hükümet bir kripto para biriminin fiyat yükseliş veya düşüş hareketine yönelik bir tahmin işlemi almayı yasaklarsa bu da yine kripto para birimlerine olan talebi azaltacağından dolayı fiyatların düşmesine neden olacaktır.
Kripto Para Değeri Nasıl Belirlenir – Özet
Bu yazıda kripto para değeri nasıl belirlenir detaylıca inceledik ve bir kripto para biriminin fiyatını etkileyecek olan faktörlere de baktık. Tüm bunları göz önünde bulundurarak daha bilinçli yatırım yapabilirsiniz. Özellikle projelerin arz ve talep dengesine dikkat ederek likiditesi düşük olan coinlerin hızlı fiyat değişimleri yaşayabileceğini göz önünde bulundurarak aldığınız riskin farkında olarak yatırım yapabilirsiniz.