Türkiye’de milyonlarca kişinin yatırım yaptığı kripto varlıklar, yüksek oynaklık ve risklere rağmen finans dünyasında güçlü bir yer edinmiştir. 2 Temmuz 2024 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6362 sayılı Kripto Varlık Yasası, kripto varlık hizmet sağlayıcılarını düzenleyerek sektöre yasal çerçeve kazandırmıştır.
Bu makalemizde Business 2 Community Turkey olarak kripto para yasasındaki detayları, merak edilenleri ele aldık. Hazırsanız gelin başlayalım.
Kripto Varlık Yasası Nedir?
Türkiye dahil dünya genelinde hızla büyüyen kripto para piyasalarına olan ilgi her geçen gün artıyor. Ancak bu yenilikçi yatırım yöntemi, denetimsizlik nedeniyle büyük bir risk barındırıyor. Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), yeni bir düzenlemeyle bu riskleri azaltmayı hedefliyor.
Kripto varlıklara dair düzenlemeleri içeren Sermaye Piyasası Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, 2024 Temmuz ayında Resmî Gazete‘de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu düzenleme, hizmet sağlayıcılar için sermaye şartı getirilmesi, yatırımcıların korunması ve kimlik doğrulama süreçlerinin standart hale getirilmesi gibi önemli değişiklikleri kapsıyor. Artık hizmet sağlayıcı kuruluşların Sermaye Piyasası Kurulu’ndan (SPK) izin alması zorunlu hale gelirken, tüm transfer işlemleri kayıt altına alınacak.
Türkiye’de 12 milyon hesabın bulunduğu kripto para piyasasında dolandırıcılık ve manipülatif eylemlere yönelik cezai yaptırımlar da yasada yer alıyor. Ayrıca, ülkedeki kripto para ATM’lerinin kapatılmasını zorunlu kılan düzenlemeler getirildi. Ayrıca bkz: Kripto Rug Pull Nedir?
Kripto varlık düzenlemesi, kripto varlıkları daha geniş bir çerçevede tanımlayarak kripto para borsalarının SPK tarafından lisanslanmasını şart koşuyor. Bu sayede piyasada faaliyet gösteren tarafların risklerini en aza indirmeyi, işlem süreçlerini düzenlemeyi ve etkin bir denetim mekanizması oluşturmayı hedefliyor.
Kanun kapsamında kripto varlıklar, dağıtık defter teknolojisi (DLT) ya da benzeri teknolojiler kullanılarak dijital ortamda oluşturulan, saklanan ve hak ifade eden resmi dijital varlıklar olarak tanımlandı. Böylece Türkiye’de kripto paraların yasal çerçevesi net bir şekilde çizilmiş oldu.
Bu kapsamlı düzenleme, kripto piyasasında şeffaflığı artırmayı ve yatırımcıların güvenliğini sağlamayı amaçlıyor.
Kripto Para Yasası Neler Getiriyor?
Yeni Kripto Varlık Yasası, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının kuruluş ve faaliyetlerini kapsamlı şekilde düzenliyor. Yasa kapsamın ön plana çıkan detaylara bakacak olursak:
İzin Zorunluluğu: Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının faaliyete başlaması ve kurulabilmesi için Sermaye Piyasası Kurulu’ndan (SPK) izin alması artık zorunlu. Bu kuruluşlar, yalnızca SPK tarafından belirlenen faaliyetleri yürütebilecek.
Şartlara Bağlı Kuruluş ve Faaliyetler: Hizmet sağlayıcıların kuruluşu ve faaliyetleri, sermaye yeterliliğinden bilgi sistemlerine kadar birçok kritere bağlı olma zorunluluğu getirildi. SPK, şu unsurları belirleme yetkisine sahip olacak:
- Ortaklar, yöneticiler, personel ve organizasyon yapısı
- Sermaye ve teknolojik altyapı yeterliliği
- Faaliyetlerin durdurulması veya sonlandırılmasına ilişkin esaslar
SPK’dan izin alınmadan gerçekleştirilen pay devirleri, pay defterine kaydedilemeyecek ve hükümsüz sayılacak.
TÜBİTAK Uyum Şartı: Hizmet sağlayıcıların bilgi sistemleri ve teknolojik altyapıları, TÜBİTAK tarafından belirlenen kriterlere uygun olmak zorunda. Bu kriterlere uygunluk sağlanmadan SPK’dan izin alınamayacak.
Ortaklar İçin Getirilen Şartlar: Hizmet sağlayıcıların ortaklarının şu şartları taşıması gerekiyor:
- Mali Durum: Müflis olmamak, konkordato ilan etmemiş olmak ve finansal yapısında iflas veya yapılandırma bulunmamak.
- Adli Durum: İlgili kanunlarda yer alan suçlardan kesinleşmiş bir mahkûmiyet veya işlem yasağı bulunmamak.
- Etik ve İtibar: Gerekli mali güç, dürüstlük ve itibar sahibi olmak.
- Şeffaflık: Ortaklık yapısının açık ve şeffaf olması.
Ayrıca, ortakların doğrudan veya dolaylı olarak banka, faktoring, finansal kiralama gibi farklı finansal sektörlerde %10 veya daha fazla paya sahip olmaması gerekiyor.
Yönetim Kurulu Üyeleri ve Temsilciler: Kripto varlık hizmet sağlayıcılarını temsile yetkili olan kişilerin ve yönetim kurulu üyelerinin, ortaklar için öngörülen şartları taşıması zorunluluğu getirdi.
Dağıtılabilir Kâr Üzerine Kısıtlamalar: Hizmet sağlayıcının dağıtılabilir kârının yarısından fazlasını alabilen veya yönetim kurulunda karar alma yetkisine sahip kişilerin şartlara uygun olması gerekiyor.
Pay Sahipliği ve Ortaklık Yapısı Düzenlemeleri: Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının sermayesinin veya oy haklarının doğrudan ya da dolaylı olarak %10 veya daha fazlasını temsil eden paylara sahip tüzel kişi ortakların da yukarıda belirtilen şartlara uygun olması gerekiyor. Yönetim kurulunda temsil hakkı veren imtiyazlı paylara sahip ortaklar da aynı şartları taşımak zorunda. Ortaklar, şartları kaybettiklerinde paylarını, belirtilen şartlara sahip kişilere 6 ay içinde devretmekle yükümlüler. Bu süre zarfında oy haklarının nasıl kullanılacağı SPK tarafından belirlenecek.
Kripto Varlık Platformlarının Düzenlenmesi: Kripto varlıkların alım-satımı, takası, transferi ve saklanmasına ilişkin usul ve esaslar artık Sermaye Piyasası kurulu (SPK) tarafından belirlenecek. Kripto varlıkların, sermaye piyasası araçlarına özgü haklar sağlayıp sağlamadığına göre farklı düzenlemeler yapılacak. SPK, bu varlıklara ilişkin özel kararlar alabilecek ve yaptırımlar uygulayabilecek.
TÜBİTAK ve Teknik Değerlendirmeler: Dağıtık defter teknolojisi veya benzeri altyapılar kullanan kripto varlıklar, TÜBİTAK’ın teknik değerlendirmelerine tabi olacak. Teknolojik uygunluk onayı verilmesi, bu varlıkların devlet güvencesinde olduğu anlamına gelmeyecek.
Bilgilendirme ve Sorumluluk: Kripto varlıkların satış veya dağıtımı yoluyla halktan para toplayanlarla fon sağlayanlar arasındaki ilişkiler genel hükümlere tabi olacak. Bu işlemler sırasında hazırlanacak dokümanlardaki yanlış veya yanıltıcı bilgilerden sorumlu kişiler, müteselsilen zararları tazmin etmekle yükümlü olacak.
İlgili Kanun ve Mevzuatlarla Uyumluluk: Kripto varlıklarla yapılan işlemler, Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun hükümlerine tabi olacak. Ancak, kripto varlıkları konu edinen rehin sözleşmeleri Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu kapsamına alınmayacak. Kripto varlıklarla ilgili işlemlerde, diğer mevzuatlardan kaynaklanan görev ve yetkiler saklı kalacak.
SPK ve BDDK İş Birliği: SPK, düzenlemeler sırasında Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) görüşünü alarak bankalara yükümlülük getirecek düzenlemeler yapabilecek.
Düzenlemeler, Türkiye, kripto varlık ekosisteminde şeffaflık ve güvenliği artırmayı, yatırımcıların haklarını korumayı ve piyasada istikrarı sağlamayı hedefliyor. Ayrıca, piyasa manipülasyonlarına karşı daha güçlü tedbirler getirilerek, uluslararası standartlara uyum sağlanması amaçlanıyor.
Kripto Varlık Yasası’nda Yatırımcılara Yönelik Düzenlemeler Neler?
Yeni Kripto Varlık Yasası, kripto varlık hizmet sağlayıcıları ile müşteriler arasındaki ilişkileri, sözleşme süreçlerini, platformların sorumluluklarını ve işlemlerle ilgili esasları detaylı şekilde düzenliyor. Düzenlemelerin öne çıkan noktaları ise:
Sözleşme Usulleri ve Müşteri Kimlik Doğrulama: Kripto varlık hizmet sağlayıcıları ile müşteriler arasında yapılacak sözleşmeler:
- Yazılı şekilde,
- Uzaktan iletişim araçları kullanılarak mesafeli şekilde,
- Veya SPK’nın belirlediği bilişim ve elektronik haberleşme cihazları üzerinden, müşteri kimliğinin doğrulanmasını sağlayacak yöntemlerle kurulabilecek.
- Sözleşme detaylarına ilişkin usul ve esaslar SPK tarafından belirlenecek.
Müşterilerin kimlik doğrulama işlemleri, Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun (5549 sayılı Kanun) ve ilgili diğer mevzuatlara uygun şekilde yapılacak.
Platformların Sorumlulukları ve Müşteri Hakları:
Müşterilere karşı sorumluluğu ortadan kaldıran veya sınırlandıran her türlü sözleşme şartı geçersiz sayılacak.
Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, müşterilerinin işlemlerine ilişkin itiraz ve şikayetlerini etkin şekilde çözmek amacıyla dahili mekanizmalar kurmakla yükümlü hale geldiler.
Bunun yanı sıra platformlar, kendi bünyelerinde işlem görecek ya da ilk satış ve dağıtımı yapılacak kripto varlıkların belirlenmesi ve işlemlerin sonlandırılmasına ilişkin yazılı prosedürler oluşturmak zorunda. Bu prosedürlerde TÜBİTAK veya diğer ilgili kurumların teknik görüşleri alınabilecek. Platformlarda listelenmiş bir kripto varlık, devlet güvencesinde olduğu anlamına gelmeyecek.
Fiyatlandırma ve Piyasa İşlemleri: Platformlarda fiyatlar artık serbest piyasa koşullarına göre oluşmak zorunda.
Yurt dışı piyasalarda işlem gören ve fiyatı orada belirlenen kripto varlıklar hariç, makul ve ekonomik bir gerekçe olmaksızın fiyatların istikrarını bozan işlemler, SPK’nın yaptırımına tabi haline geldi.
Platformlar, güven, açıklık ve istikrar içinde işlem yapılmasını bozacak eylem ve işlemlere karşı önlemler alacak.
Teknolojik Uyum ve Teknik İnceleme: Platformlarda işlem görecek kripto varlıklar için belirli teknik kriterler oluşturulacak. Bu kriterler, TÜBİTAK ve diğer ilgili kuruluşların değerlendirmeleriyle şekillendirilecek.
Platformların Gözetim ve Denetim Sorumlulukları: Kripto para borsaları (platformlar), işlemlerin güvenilir, şeffaf, etkin, istikrarlı, adil, dürüst ve rekabetçi bir şekilde gerçekleşmesini sağlamakla yükümlüdür.
Piyasa bozucu nitelikteki eylem ve işlemleri tespit etmek, önlemek ve tekrarlanmasını engellemek için gerekli gözetim sistemlerini kurarlar.
Platformlar, manipülasyona karışan hesapları kısıtlayabilir, durdurabilir, kapatabilir ve bu tespitlerini raporlayarak SPK’ya bildirmekle yükümlüdür.
Hukuki ve Düzenleyici Çerçeve: Platformlar ve müşteriler arasındaki uyuşmazlıklar genel hükümlere tabi olacak.
Platformlara SPK tarafından faaliyet izni verilmiş olması, işlemlerin kamu güvencesinde olduğu anlamına gelmeyecek. Kripto varlıklar, yatırımcı tazmin hükümlerine tabi olmayacak.
Müşteri Varlıklarının Saklanması: Müşterilerin kripto varlıklarını kendi kripto para cüzdanlarında tutması esas kabul edilir.
Kendi cüzdanında tutmak istemeyen müşteriler için saklama hizmeti, SPK tarafından yetkilendirilmiş kuruluşlar veya BDDK tarafından uygun görülen bankalarca sağlanacak.
Müşteri cüzdan ve hesap bilgileri güvenli, erişilebilir ve takip edilebilir şekilde tutulacak.
Müşterilerin nakit ve kripto varlıkları:
- Hizmet sağlayıcıların mal varlığından ayrı tutulacak.
- Kamu alacakları da dahil olmak üzere haczedilemeyecek, rehin edilemeyecek, iflas masasına dahil edilemeyecek ve üzerlerine ihtiyati tedbir konulamayacak.
Teknolojik ve Operasyonel Gereklilikler:
Müşterilerin kripto varlık transfer işlemleri, Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) düzenlemelerine uygun şekilde yapılacak.
Gönderici ve alıcı bilgileri düzenlemelerde belirtilen sürelerde güvenli şekilde aktarılacak.
Dağıtık defter teknolojisi, bağımsız mesajlaşma platformları ve benzeri teknolojiler kullanılabilecek.
Bankalar nezdinde tutulan müşteri nakitleri, yatırım kuruluşlarının kendi nakitlerinden ayrı hesaplarda izlenecek.
Bu nakitler mevduat sigortası kapsamına alınmayacak.
Ticari ve Reklam Faaliyetleri:
Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, yayın, ilan, reklam ve ticari iletişim faaliyetlerini SPK’nın belirlediği esaslara göre yürütecek.
Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, faaliyetlerini icra etmek için SPK’dan yetki belgesi almak zorunda olacak.
Yasal Yaptırımlar ve İnternet Yayınlarına Erişim Engeli:
İzinsiz sermaye piyasası faaliyetlerinin internet üzerinden yapıldığı tespit edildiğinde, içeriğin kaldırılması veya erişimin engellenmesi Kurul kararıyla gerçekleştirilecek.
Bu kararlar, uygulanmak üzere Erişim Sağlayıcıları Birliğine gönderilecek.
Kripto Para Yasasına Neden İhtiyaç Duyuldu?
Kripto varlıklara olan yoğun ilgi, finansal sistem üzerindeki etkilerini yönetmek adına düzenleme ihtiyacını beraberinde getirmiştir. Türkiye’de yapılan yeni düzenlemeler, şu hedefleri taşımaktadır:
Kripto Varlık Yasası Yürürlüğe Girdi mi?
Kripto varlık sektörünün paydaşları tarafından uzun süredir beklenen düzenlemeleri içeren 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda (“Kanun”) Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 2 Temmuz 2024 tarihli ve 32590 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Kriptodan Kazanılan Paranın Vergisi Var mı?
Yeni düzenlemelere göre, kripto varlıklarla ilgili yasa kapsamında kullanıcılar herhangi bir vergi ödemeyeceklerdir.
Fakat Türkiye’de faaliyet gösteren kripto platformları için önemli bir düzenleme yapılmıştır (Ayrıca bkz: En İyi Türk Kripto Para Borsaları). Faiz gelirleri dışında kalan gelirlerin %1’lik kısmı, Sermaye Piyasası Kurulu’na (SPK) ve aynı oranda bir başka %1’lik pay ise Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu’na (TÜBİTAK) aktarılacak ve bu gelirler bütçelerine kaydedilecektir.
Sonuç
Bu değişiklikler, kripto varlık piyasasının yasal çerçeveye kavuşturulmasını amaçlayarak sektörün düzenlenmesi, şeffaflığın sağlanması ve yatırımcıların korunması açısından önemli bir dönüm noktası oldu.
Kripto varlık hizmet sağlayıcıları ve platformlar için getirilen bu yeni düzenlemeler, piyasa faaliyetlerinin daha güvenilir ve istikrarlı bir şekilde yürütülmesine yönelik önemli yenilikler içermektedir.