Rebase Token Nedir? Artıları ve Eksileri Nelerdir?

Kripto paralar, çoğu zaman dalgalı fiyatlar sergileyebilirken bu durum, onların hem bir takas aracı olarak hem de bir ödeme aracı olarak kullanılmasını zorlaştırmaktadır. Bu soruna çözüm sunmayı hedefleyen bir tür kripto para olan rebase token nedir konusu da burada devreye girer.

Rebase token, genellikle elastik arz token olarak da bilinir. Bu tokenlerin amacı, kripto paraların fiyat dalgalanmalarını azaltmaktır. Bunun için de başka bir varlığın değerine bağlı kalmak yerine kendi arz miktarlarına göre fiyatlarını ayarlarlar, yani arzı artırarak veya azaltarak fiyatı dengelemeye çalışırlar.

Business2Community olarak bu makalemizde Rebase tokenlerinin nasıl çalıştığını ve piyasalardaki bazı popüler esnek arz tokenlerini inceleyeceğiz. Şimdi gelin, kripto paraların dalgalanmalarını azaltmak için alternatif bir yol sunan bu tokenleri ve işleyişlerini yakından tanıyalım.

İçindekiler

Rebase Token Nedir?

Rebase tokenleri, kendi fiyatlarını kontrol etmek adına dolaşımdaki arzını algoritmalarla ayarlayan kripto paralardır ve stablecoin’lere benzerdir, çünkü onların da fiyatları başka varlıklara bağlıdır. Fakat stablecoin’lerin aksine, rebase tokenler fiyatlarını sabit tutmak için rezervler kullanmazlar. Esnek arz mekanizması ile fiyatlarını dengede tutmalarından kaynaklı elastik arz token olarak da adlandırılırlar.

Rebase tokenler, fiyatlarını arzlarını ayarlayarak koruma sağlarlar. Bu yüzden de Bitcoin (BTC) ve Ethereum (ETH) gibi geleneksel kripto paralara nispeten daha az dalgalanma yaşarlar.

Bu tür tokenlerin birçok kullanım alanı bulunur. Örneğin, Rebasefy gibi ya da Olympus DAO gibi projelerle ödül dağıtımı için ya da kredilerde teminat olarak kullanılabilirler veya merkeziyetsiz finans (DeFi) alanında yönetişim tokenleri olarak da işlev görebilirler.

Artık rebase token ne demek konusunu olduğunu bildiğinize göre, bu mekanizmanın nasıl çalıştığına bakalım.

Rebase Tokenler Nasıl Çalışır?

Rebase tokenler, öncelikle akıllı sözleşmeler üzerine inşa edilir. Toplam arzın belirli aralıklarla ayarlanıp bu sayede token fiyatının sabit tutulmaya çalışıldığı bir mekanizmaya sahiptirler. Bu mekanizma, her 24 saatte bir veya her hafta olmak üzere önceden belirlenmiş aralıklarla etkinleştirilir.

Örneğin, eğer bir rebase tokenin piyasa fiyatı hedef fiyatın altındaysa, arz otomatik olarak azaltılır ve bu şekilde fiyatın hedefe geri çıkması sağlanır. Tam tersi durumda, yani piyasa fiyatı hedefin üstündeyse, token arzı artırılır. Bu arz ayarlama sürecine de “rebase” denir.

Rebase Döngüsü

Yukarıda bahsettiğimiz gibi, rebase mekanizması önceden belirlenmiş bir takvime göre çalışır. Bu döngü, günlük veya haftalık olarak gerçekleşebilir ve belirli fiyat seviyelerine ulaşınca da tetiklenebilir.

Her rebase döngüsünde, tokenin arzı fiyat farkına göre ayarlandığından tokeni değeri, hedeflenen fiyatına yaklaşır. Arzın değişmesi fiyatı hedefe daha da yakınlaştırır ve satıcılar ile alıcılar arasındaki denge sağlanır.

Rebase döngüleri, aynı zamanda arz değişikliklerinin adil ve orantılı bir şekilde dağıtılmasını sağlar. Örneğin, toplam arz yüzde 2 artarsa, her token sahibinin bakiyesi de yüzde 2 oranında artar.

Söz konusu bu döngüler, rebase tokenleri geleneksel kripto paralara nazaran daha istikrarlı bir yatırım haline getirir.

Rebase Token

Rebase Tokenlerin Artıları ve Eksileri

Rebase token nedir konusunu irdelediğimiz makalemizde şimdi bu tokenlerin avantaj ve dezavantajlarına geçelim:

Rebase Tokenlerinin Potansiyel Avantajları

Fiyat istikrarı: Bu tokenlerin en büyük faydası veya avantajı fiyatları stabilize edebilme yetenekleridir. Çalkantılı piyasalarda esneklik sağladığından ödemelerde ve kredi işlemlerinde daha güvenilir bir seçenek haline gelirler. Bu yüzden DeFi (merkeziyetsiz finans) sektöründe sıklıkla kullanılırlar.
Merkeziyetsizlik: Rebase tokenler merkeziyetsiz oldukları için, piyasa manipülasyonlarına karşı dayanıklıdırlar. Daha güvenli ve şeffaf bir yapıya sahip olmaları herhangi bir merkezi otoriteye bağlı olmadıklarındandır.
Artan benimsenme: Esnek yapılarından dolayı rebase tokenler birçok farklı alanda kullanılabilir. Bu da hem bireysel yatırımcıların hem de şirketlerin bu tokenleri daha fazla benimsemelerine yol açar. Ayrıca bu tokenler, topluluk katılımını artırabilir ve yönetişim tokeni olarak kullanılabilirler.

Rebase Tokenlerin Potansiyel Dezavantajları

Dalgalanma (Volatilite): Her ne kadar esnek tokenlerin amacı fiyat istikrarını sağlamak olsa da bazen dalgalanmalar yaşadıkları doğrudur. Özellikle piyasanın aşırı oynak olduğu dönemlerde ve rebase döngüleri sırasında bu durum daha belirgin hale gelir. Örneğin, token arzının genişlemesi ya da yeni coin’lerin basılması tokenin değerinde düşüşe yol açabilir.
Başarısızlık riski: Diğer kripto paralar gibi, rebase tokenler da teknik sorunlar ve güvenlik açıklarına karşı savunmasızdır. Üstelik, rebase mekanizması her zaman beklendiği gibi sorunsuz çalışmayabilir ve fiyat dengesini her zaman koruyamayabilir.
Karmaşıklık: Rebase tokenlerin yapısı oldukça karmaşık. Bu tokenlerin mekanizması gelişmiş algoritmalar üzerine kurulu olduğundan ortalama bir kullanıcının işleyişini tam olarak anlaması zor olabilir.

Rebase Tokenlerin Vergilendirmesi

Rebase tokenlerle ilgili vergilendirme durumu ülkelerden ülkelere biraz karmaşık olabilir. Teoride, esnek tokenleri doğrudan itibari para (Türk lirası, dolar, euro gibi) ile satın almak, kripto para alımında olduğu gibi vergilendirilmez. Ancak, ABD, Birleşik Krallık, Kanada ve Avustralya gibi ülkelerde kripto ile rebase token satın almak vergilendiriliyor.

Türkiye’de Ekim 2024 itibarıyla kripto paralarda bir vergilendirme durumu yok. Kripto Varlık Yasası, yani 7518 sayılı Sermaye Piyasalarında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 32590 sayılı Resmi Gazete’de 2 Temmuz 2024 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe girmişti.

Rebase token nedir konusunu geride bıraktığımıza göre makalemizin devamında rebase token örneklerini ele alacağız.

Popüler Rebase Tokenleri

Rebase tokenleri küresel kripto piyasalarında dar bir pazar olarak konumlandırılır. Bu nedenle, önemli piyasa değerine sahip yalnızca bir avuç rebase token mevcuttur. Dikkat çeken üç örnek arasında Ampleforth (AMPL), YAM Finance (YAM) ve RMPL yer almaktadır.

Ampleforth (AMPL)

Ampleforth, fiyatını 1 CPI’ye (Tüketici Fiyat Endeksi’ne) göre ayarlanmış dolar seviyesinde tutmak adına esnek arz mekanizmasını kullanan bir rebase token. Temel amacı 1 dolar hedef fiyatını korumak için elastik arz kullanan bir stablecoin olmaktır.

Eğer fiyat hedeflenen değerin üzerine çıkarsa, token arzı artırılır. Aksi durumda ise arz azaltılarak fiyat dengelenmeye çalışılır. AMPL’nin rebase döngüsü her 24 saatte bir tetiklenir, yani AMPL tokenlerinin fiyatı her 24 saatte bir otomatik olarak artar ya da azalır.

Örneğin, AMPL’nin fiyatı birkaç cent yükselirse, tüm AMPL sahiplerinin cüzdanlarındaki miktar da buna göre azalır. Böylece fiyatın 1 doları aşması engellenir. Aynı kural fiyat düştüğünde de geçerlidir.

Her ne kadar Ampleforth’un amacı bir stablecoin olmak olsa da fiyatı dalgalanmaya devam edebilir. Çünkü Ampleforth’un değerini değerlendirirken yalnızca token fiyatını dikkate almak yetmez. Rebase sürecinde arzda meydana gelen değişiklikleri de göz önünde bulundurmak gerekir.

Bu yüzden, Ampleforth’un büyümesini ve kazandığı ivmeyi değerlendirmek için, bireysel token fiyatı yerine piyasa değerine bakmak daha mantıklı olabilir. Piyasa değeri, ağın toplam değerini ölçen bir kriterdir ve projenin genel performansını daha doğru yansıtır.

YAM Finance (YAM)

YAM Finance, rebase mekanizmasını DeFi yield farming olarak adlandırılan getiri çiftçiliği ile birleştiren bir proje. Yam Finance, Ampleforth ile benzer bir esnek arz mekanizması kullanan bir kripto paradır.

YAM’ın amacı, her token için istikrarlı bir fiyat olan 1 doları korumaktır. Rebase döngüleri her 12 saatte bir tetiklenir. Eğer YAM tokeninin fiyatı 1 doların üzerine çıkarsa arz artırılır ve bu da fiyatı aşağı çeker. Fiyat 1 doların altına düşerse, arz azaltılarak fiyatın yükselmesi sağlanır.

Yam’ın en dikkat çekici özelliklerinden biri, tamamen topluluğa ait olması ve likidite madenciliği yoluyla dağıtılması. Yani, önceden madencilik yapılmamış ya da kuruculara özel bir dağıtım olmamıştır. Tüm katılımcılar, bir yield farming programı aracılığıyla eşit fırsatlarla token edinme şansına sahip olmuşlar.

Ayrıca, yatırımcılar yUSD/YAM Uniswap havuzuna likidite sağlayarak YAM token kazanabiliyorlar. Eğer YAM pozitif rebase yaşarsa, protokol, ekstra yüzde 10 YAM token üretiyor ve bu tokenler yUSD/YAM havuzuna gidiyor.

RMPL

RMPL, Ampleforth’tan türetilmiş bir kripto para ve TÜFE’ye göre ayarlanmış 1 dolarlık hedef fiyatını korumak için elastik arz mekanizmasını kullanır. Ancak RMPL, rastgele bir rebase süreci içermesiyle dikkat çekmekte ve hedef fiyatı 1 dolar. Yani, RMPL tokenlerinin arzı, belirli fiyat hareketlerine yanıt vermek yerine rastgele ayarlanıyor, bu da istikrar sağlamaya yardımcı oluyor.

RMPL’nin rebase süreci, en fazla 48 saat içinde gerçekleşir ve fiyat 1,05 doların üzerine çıktığında ya da 0,95 doların altına düştüğünde tetiklenir.

RMPL, yukarıda da bahsettiğimiz gibi rastgele rebase yöntemi kullanarak fiyat manipülasyonunu önlemeye çalışır. Bu yöntem sayesinde, token arzı belirli bir fiyat seviyesine göre değil, rastgele ayarlanır. Böylece fiyatın aniden yükselip düşmesi engellenir ve tokenin fiyatı daha stabil kalır.

RMPL, merkeziyetsiz uygulamalar (dApps) için güvenilir bir değer saklama aracı olarak tasarlanmış. Ayrıca, insanlar arasında doğrudan (peer-to-peer) işlem yapmaya da uygun bir takas aracı olarak işlev görür.

Sonuç – Rebase Token Nedir?

Rebase token ne demek sorusunu irdelediğimiz bu makalemizde, herhangi bir yatırımda olduğu gibi, kripto para birimlerine yatırım yapmadan önce potansiyel riskleri ve getirileri dikkatlice değerlendirmenin önemli olduğunu vurgulamak gerekiyor.

Rebase tokenler, bazı yatırımcılar için ilginç olabilecek özgün özelliklere sahip. Ancak, bu tür tokenlerin beraberinde getirdiği riskleri de göz önünde bulundurmak şart. Öncelikle, rebase tokenlerin kripto para dünyasında Ekim 2024 itibarıyla yeni olduğunu belirtmekte fayda var. Bu da uzun vadeli beklentileri açısından daha fazla belirsizlik içerdiği anlamına geliyor.

Tüm bunların yanı sıra, bazı kripto analistleri, elastik tokenlerin DeFi sistemini şekillendirebileceğine inanıyor. Neden mi? Çünkü bu tokenler, geleneksel kripto paralara göre daha istikrarlı bir yapı sunuyor ve kredi almak için teminat olarak kullanılabiliyorlar. Bu özellikleri, onları bazı yatırımcılar için cazip kılıyor. Ancak her zaman olduğu gibi, dikkatli bir değerlendirme yapmakta fayda var.