Kripto para birimlerine yatırım yapan kullanıcılar satın aldıkları dijital varlıklar üzerinden pasif gelir kazanma fırsatına sahiptir. Staking olarak adlandırılan bu fırsat, kullanıcı varlıklarının ağ güvenliğinin sağlanması ve doğrulama sürecine katkıda bulunulması amacıyla kullanılması işlemidir. Bu işlemin koşul ve kuralları, satın alma işleminin gerçekleştirildiği platform tarafından belirlenir. Pasif gelir kazanç miktarı ise genellikle satın alınan varlık tutarı ile doğru orantılıdır. Peki restaking nedir ve nasıl çalışır?
Makalemiz içerisinde restaking kavramını açıklayacağız ve kullanıcılar tarafından sıklıkla sorulan restake nedir sorusunu cevaplayacağız. Restake işleminin çalışma sürecini ifade edeceğiz ve bu konu hakkında öğrenmek isteyebileceğiniz tüm detayları belirteceğiz. Lafı fazla uzatmadan restaking nedir sorusunu cevaplayarak makalemize giriş yapalım.
Restaking Nedir?
Restaking nedir ve restake nedir sorularını cevaplamak için öncelikle staking kavramının teknik altyapısını açıklamak gerekir. Staking işlemi hisse ispatı (PoS) konsensüs mekanizmasını kullanan blok zincirlerinde ağ üzerinde yapılan işlemlerin doğrulanmasına yardımcı olur ve ağ güvenliğinin sağlanmasına katkıda bulunur.
Ayrıca ağ üzerindeki enerji tüketimini düşürür ve merkeziyetsiz yapının güçlenmesine yardımcı olur. Staking işlemi sonucunda kullanıcılar katkılarından ötürü ödüllendirilir ve pasif gelir kazancı elde edilir. Bu konu hakkında daha fazla bilgi edinmek için Stake Nedir? isimli makalemizi inceleyebilirsiniz.
Restaking ise hisse ispatı (PoS) mekanizmasında kullanılan dijital varlıkların birden fazla kripto projesi üzerinde tekrar kullanılmasına imkan tanır. Mevcut staking altyapısının genişletilmesini sağlayarak, güvenlik denetimlerini artırır ve kullanılan dijital varlıkların farklı protokoller için etkin bir görev üstlenmesini sağlar. Bu işlem sonucunda kullanıcıya verilen ödül miktarı artar ve dolayısıyla pasif gelir kazanç miktarı artış gösterir.
Öte yandan blok zincirinin sürdürülebilir ve güvenli yapısı için gerekli olan işlemlerin daha kolay bir şekilde gerçekleştirilmesi sağlanır. Restaking kavramı Ethereum (ETH) blok zinciri üzerinde kullanılan EigenLayer isimli protokol ile birlikte popüler bir konuma ulaşmıştır. Kısaca EigenLayer, Ethereum ağının hisse ispatı (PoS) mekanizmasının genişletilerek yeniden kullanıma sunulmasını amaçlayan bir protokoldür.
Bu amaç doğrultusunda EigenLayer protokolü, Ethereum ağında stake edilen ETH varlıklarının diğer protokoller için tekrar kullanılmasına olanak tanır. Böylece Ethereum blok zinciri üzerinde inşa edilen proje ve protokollerin güvenlik kontrolleri genişletilmiş olur. İlgili bilgiler kapsamında restaking nedir sorusu, kullanıcı odaklı olarak kazancı artıran ve blok zincirinin altyapısına katkı sağlayan bir işlem olarak cevaplanır. (Ayrıca bkz: Blok Zinciri Parçalama Nedir ve Nasıl Çalışır?)
Restaking Nasıl Çalışır?
Restaking blok zinciri üzerinde kilitlenen varlıkların başka bir ağ veya protokol üzerinde yeniden kullanılmasına olanak tanır. Restaking, staking yapılmış kripto varlıklarının tekrar tekrar kullanılarak birden fazla protokolün güvenliğine katkı sunmasını sağlayan bir işlem olarak tanımlanır.
Örneğin bir kullanıcının elinde belirli miktarda stake edilmiş Ethereum (ETH) varsa, ilgili varlıklar yalnızca Ethereum ağı için değil, aynı zamanda başka projeler veya protokoller için de yeniden kullanılarak yani restake edilerek güvenlik kontrollerini artırabilir. Bu işlem özellikle EigenLayer gibi Ethereum üzerinde geliştirilen protokollerde gerçekleşir ve Ethereum’un mevcut güvenlik altyapısının diğer projelere genişletilmesine olanak tanır.
Restaking nedir sorusu doğrultusunda bu işlem kullanıcılar tarafından varlıkların stake edilmesi ile başlar. Stake edilen dijital varlıklar, PoS (Proof of Stake) tabanlı blok zinciri ağlarında güvenliğe ve işlemlerin doğrulanmasına katkıda bulunur. Ancak restaking ile bu kilitlenmiş varlıklar sadece bir ağ için değil, birden fazla ağ veya protokol için de güvenlik kontrollerini sağlayabilir. Bu sayede kullanıcı aynı varlık üzerinden birden fazla projeye katkıda bulunarak ek ödüller kazanabilir, yani daha çok pasif gelir elde edebilir.
Restaking nedir sorusu kapsamında bu işlem 3 temel adım üzerinde çalışır:
- Varlıkların yeniden kullanımı: Stake etme işlemi sonucunda kullanıcı varlıkları stake edilen ağdaki işlemlerin gerçekleştirilmesi ve güvenlik kontrollerinin doğrulanması amacıyla kullanılır. Restaking işlemi ise EigenLayer gibi bir protokol aracılığıyla stake edilen varlıkları diğer projelere yeniden yönlendirilebilir ve güvenlik kontrollerine katkı sağlanır. Buradaki temel prensip kilitlenen varlıkları tekrar kullanıma sunarak güvenlik seviyesini artırmaktır.
- Güvenlik ağının genişletilmesi: Restaking işlemi Ethereum gibi büyük bir ağ üzerindeki projelerin, Ethereum altyapısını koruyan güvenlik mekanizmasından faydalanmasını sağlar. Bu kapsamda küçük ve yeni kripto projeleri kendi güvenlik altyapısını kurmak yerine, doğrudan büyük bir ağın güvenlik mekanizmasından yararlanabilir. Bu stratejiyi izleyen kripto projeleri, whitepaper üzerinde genellikle bu bilgiyi ifade eder.
- Ödül mekanizması: Restaking süreci ile birlikte kullanıcı varlıklarının birden fazla protokol üzerinde kullanılması ve ödül kazanılması söz konusudur. Örneğin Ethereum ağı üzerinde ETH varlıklarını stake eden bir kullanıcı, EigenLayer protokolü ile birlikte diğer projelere sağladığı güvenlik katkısından dolayı da ek ödüller kazanabilir. Bu sistem kullanıcılara aynı varlık üzerinden çoklu kazanç potansiyelini sunar.
Restaking işlemi kullanıcılar için kazanç miktarını artıran bir yapıya sahip olsa da kripto piyasasının yüksek risk faktörünü içerisinde bulundurduğu unutulmamalıdır. Restaking ile kazanılabilecek ödül miktarı, ilgili kripto para biriminin ani düşüş göstermesi sonucunda kullanıcının zarardan korunması için yeterli olmayabilir. Bu kapsamda kullanıcıların kripto yatırımları yaparken kendi araştırmalarını yapmaları ve potansiyel riskleri analiz ederek kendi yatırım kararlarını vermeleri tavsiye edilir.
Restaking ve Geleneksel Staking Arasındaki Farklar Nelerdir?
Restaking nedir sorusu ile birlikte staking ve restaking işlemlerinin arasındaki farklar genellikle merak edilir. Her ne kadar bu işlemlerin temel amacı kullanıcıların ödüllendirilmesi ve ağ güvenliğinin sağlanması olsa da bu iki kavramın çalışma mekanizması ve işleyişi kapsamında çeşitli farklılıklar bulunur. İlgili farklılıkları aşağıdaki karşılaştırma tablosu üzerinden inceleyebilirsiniz.
| Staking | Restaking |
| Blok zinciri üzerinde kullanıcı varlıklarının güvenlik mekanizmasına katkı sağlamak amacıyla kilitlenmesi ve bu işlem sonucunda ödül kazanılması işlemidir. | Hali hazırda stake edilen dijital varlıkların birden fazla protokol üzerinde güvenlik kontrollerini sağlamak amacıyla tekrar kullanılması ve bu kapsamda ödül kazanılması işlemidir. |
| Kilitlenen varlıklar tek bir protokol üzerinde kullanılır. | Kilitlenen varlıklar birden fazla protokolde güvenlik kontrollerini gerçekleştirmek için kullanılır. |
| Yalnızca varlıkların stake edildiği ağ üzerinden ödül kazanılmasına imkan tanır. | Aynı varlık kullanılarak birden fazla proje üzerinden ödül kazanılmasına imkan tanır. |
| Staking işleminin riski, varlıkların stake etmek için kullanıldığı ağ ile sınırlıdır. | Stake edilen varlıkların birden fazla projeye bağlı olması sebebiyle risk miktarı staking işlemine kıyasla daha fazladır. |
| Stake edilen varlıkların tek bir ağ üzerinde kullanılması sebebiyle sınırlı bir yapıya sahiptir. | Çalışma mekanizması doğrultusunda varlıkların farklı projelerde tekrar kullanılması, restake kavramının esnek ve genişletilebilir bir yapı kazanmasını sağlar. |
Her iki kavramın temel özellikleri göz önünde bulundurulduğunda, kullanıcıların aynı varlıklarla çeşitli projelere güvenlik desteği sunarak ek ödüller kazanabilmesi genel anlamda restaking işleminin cazibesini artırır. Nitekim restaking nedir sorusu kapsamında, staking işlemine kıyasla restaking işleminin daha riskli olduğunu önemle belirtmek gerekir.
Restaking Avantajları ve Dezavantajları
EigenLayer teknik dokümanı içerisinde restaking türleri iki farklı başlık altında incelenir. Likit ve doğal restaking olarak adlandırılan bu türler, kullanıcılara daha fazla ödül kazanma fırsatı verir. Kripto para birimi projelerinin güvenlik kontrollerine katkıda bulunulmasını sağlayarak, protokollerin daha işlevsel bir mekanizma üzerinde çalışmasına yardımcı olur.
Restaking nedir konulu makalemiz içerisinde bu işlemin genel faydalarını kullanıcılar için getiri artışı sunması, güvenlik yapısının daha geniş bir ağda geliştirilmesi ve aynı blok zinciri üzerinde bulunan projelerin ana ağ üzerindeki güvenlik yapısından faydalanması olarak ifade ettik.
Restaking işlemi içerisinde kullanıcı varlıklarının birden fazla proje üzerinde kullanılması, her projenin farklı ekonomik altyapı ve farklı temel güvenlik mekanizmaları üzerine kurulu olması sebebiyle risk miktarını artırır. Bununla birlikte değer dalgalanmaları, güvenlik açıkları, likidite riskleri ve teknik karmaşıklık, restaking işleminin potansiyel risklerini artıran dezavantajlı yönleri içerisinde bulunur.
Sonuç – Restaking Nedir?
Birçok kullanıcı varlıklarını stake ederek pasif gelir kazanma işlemini gerçekleştirir. Stake etme işlemi kullanıcı varlıklarının kilitlenerek blok zinciri üzerindeki işlemlerin doğrulanması, güvenlik kontrollerinin gerçekleştirilmesi ve bu aşamalar sonucunda kullanıcıların ödüllendirilmesi mekanizması üzerine kuruludur. Restake işlemi ise kullanıcı tarafından kilitlenen varlıkların ağ üzerindeki farklı projelerde tekrar kullanılmasını sağlayarak, daha çok ödül kazanılmasını mümkün kılar.
Bununla birlikte restaking nedir ve restake nedir soruları kapsamında bu işlemin dezavantajlarını da belirtmek gerekir. Restake mekanizması içerisinde stake edilen varlıkların ağ üzerindeki farklı projelerde kullanılması sebebiyle risk miktarı artış gösterir. Bir diğer bakış açısıyla kripto para birimlerinin yüksek riskli yapısı doğrultusunda restake ile kazanılabilecek ödül miktarı, ani dalgalanmalar sonucunda oluşabilecek potansiyel zararı önleyemeyebilir.