Kripto para piyasasına yeni girenler birçok terimle karşı karşıya kaldıklarından fazlasıyla kafa karışıklığı yaşayabilmektedir. Çünkü kripto terminolojisi bir yandan karışık olmasıyla, diğer yandan da sürekli yeni terimlerin ortaya çıkmasıyla tanınır. Yani, Bitcoin, altcoin ve meme coinler bilinir, ancak stablecoin nedir sorusu da çokça merak edilmektedir.
Volatilitenin fazlasıyla yaşandığı kripto para ortamında stablecoin’ler, değerini geleneksel bir varlığa karşı desteklerler ve böylece fiyat oynaklığını azaltırlar. İlk stablecoin 2014 yılında piyasaya çıkmış, ancak 2024 itibarıyla bu varlıkların sayısı 200’ü aşmıştır. Şimdi, stablecoin ne demek, nasıl kullanılır, amacı nedir ve stablecoin listesi gibi merak edilenlerin cevabını arıyorsanız tam size göre bir kılavuz hazırladık.
Business2Community olarak aşağıdaki kapsamlı açıklamalarımızın yanı sıra ana stablecoin türleri hakkında avantajlar ve dezavantajları sıraladık.
Stablecoin Nedir?
Stablecoin, Türkçeye “sabit coin” ya da “stabil coin” olarak çevrilebilir. Bu kripto para türü değerini sabit tutmak için, itibari para birimleri veya emtialar gibi bir varlık rezervine bağlıdır. Stablecoin’ler, genellikle değişken olan kripto para piyasasında istikrarlıdırlar ve bu yüzden aileye para yollamak, maaş almak, anlaşma yapmak ya da birikim yapmak gibi amaçlar için kullanılabilir.
Stablecoin’ler, bir bakıma kripto para birimleri ile normal para birimlerinin birbirleriyle iletişim kurmasını sağlayan aracılar gibidir. Amaçları kripto para fiyatlarının istikrarlı kalmasını ve daha az değişken olmasını mümkün kılmaktır. Kripto paraları altın veya itibari para gibi güvenli varlıklara bağlamak onları istikrarlı hale getirir. Yani, bir stablecoin’in değeri eğer ABD dolarına bağlıysa, o her zaman 1 dolar olacaktır.
Stablecoin’leri Türk lirasının dijital versiyonları olarak düşünebilirsiniz. Bu varlıklarla, blok zinciri teknolojisi üzerine inşa edilmiş akıllı sözleşmeler ve uygulamalarla bağlantı kurabilirsiniz.
BitUSD ilk sabit coindir. Bu token 2014 yılında piyasaya çıkmış ve BitShares blok zincirinin orijinal tokeni olan BTS tarafından desteklenmiştir. BitUSD, birçok farklı stablecoin ve itibari para birimi için teminat olarak kullanılmıştır.
Sabit coin’lerin hükümet tarafından düzenlenmediğini akılda tutmak önemlidir. Kısacası bu, her zaman her ülkede kolaylıkla kullanılamayacağı anlamına gelir. Stablecoin’lerin sabitliklerini kaybetmeleri de mümkündür. Bu, stablecoin’in fiyatı nakit karşılığının değerinden çok farklı olduğunda gerçekleşir.
Stablecoin’lerin değerini kaybetmesine neden olabilecek birçok şey vardır. En yaygın sorunlar piyasa manipülasyonu, yeterli teminat olmaması ve stablecoin sisteminin çalışma şeklindeki hatalardır.
Stablecoin’ler Neden Bu Kadar Önemli?
En trend kripto paralar arasında olan ve en sık kullanılan kripto para birimi olmasına rağmen, Bitcoin’in fiyatı veya döviz kuru oldukça düzensizdir. Örneğin, Bitcoin’in fiyatı Mart 2020’de 5 bin doların biraz altındayken Kasım 2021’de 69 bin doların üzerine çıkmış, 2023’te18 bin dolara gerilemiştir. Mart 2024’te ise 73 bin 737 dolara kadar çıkmıştır ancak bu makalenin yazıldığı tarih itibarıyla 60 bin doların altında seyretmektedir.
Gün içi dalgalanmalar da aşırı olabilmektedir. Bitcoin birkaç saat içinde yüzde 10’dan fazla hareket gösterir. Tüm bu dalgalanmalar bazı yatırımcıların işine yarayabilir, ancak bu değişkenlik düzenli işlemleri hem alıcı hem de satıcı için tehlikeli hale getirir.
İşte burada stablecoin’ler devreye girer. Aşağıdaki maddeler bu stablecoin’lerin neden önemli olduğuna dair ayrıntıları içerir.
- Stablecoin’ler, kripto borsalarındaki yatırımcıların fiyat dalgalanması olmaması nedeniyle rahatlıkla işlem yaptıkları bir alternatiftir.
- Kripto piyasasına yeni giren acemi yatırımcılardan birçoğunun yapması gereken ilk şey, itibari para birimlerini kripto paralara çevirmektir. Bir itibari para biriminin değerine bağlı stablecoin satın almak, bunu en kolay şekilde gerçekleştirmeye yardımcı olacaktır.
- Piyasa değerine göre en büyük iki kripto para birimi olan Bitcoin ve Ethereum’un birleşik işlem hacimlerini sıklıkla aşan Tether (USDT), herhangi bir günde dünyada en çok işlem gören kripto para varlığıdır. Bu makalenin yazıldığı tarih itibarıyla piyasa değeri 118 milyar dolar olan USDT, piyasa değeri açısından 3. sırada, 24 saatlik işlem hacmi açısından ise 1. sırada yer almaktadır.
Stablecoin’ler Nasıl Çalışır?
Şimdi stablecoin nedir sorusunu cevaplandırmaya çalıştığımız makalemizde bir sonraki aşamaya geçiyoruz. Evet, bir diğer merak edilen husus da stablecoin’lerin nasıl çalıştığı…
Stablecoin’ler değerlerini 1:1 (bire bir) oranında bağlı oldukları rezervlerle ilişkilendirir, böylece istikrarlarını korurlar. ABD doları gibi, stablecoin’ler de genellikle itibari para birimlerine bağlıdır. Yani bu bağlamda, ABD dolarına sabit bir stablecoin her zaman 1 dolar değerinde olacaktır.
Ancak, stablecoin’ler sadece dolar değil diğer yüksek potansiyele sahip kripto paralar veya altın gibi geleneksel varlıklarla da desteklenebilir. Ayrıca, bazı algoritmalar kullanabilirler ve değerlerini sabit tutabilirler.
Bu algoritmalar, otomatik olarak piyasadaki stablecoin miktarını düzenleyerek arz-talep yoğunluğuna göre fiyatlardaki volatiliteyi dengeler. Daha anlaşılır şekilde söyleyecek olursak, piyasadaki stablecoin sayısı çok arttığını düşünün, işte algoritma bunu düşürerek değerini sabit tutar.
Öte yandan stablecoin’ler, kripto para yatırımcılarına alım satım konusunda kolaylık sağlar. Şöyle ki, bu kullanıcılar paralarını kendi ulusal para birimine dönüştürmek zorunda kalmadan çekebilir.
Çoğu stablecoin’in bir rezerv şeması üzerinden çalıştığını da unutmamak gerekiyor. Tether (USDT) en sık kullanılan stablecoin olduğundan, stablecoin dinamiklerini göstermek için onu örnek olarak kullanacağız.
USDT’de 200 dolar satın almak, USDT rezervine 200 dolar eklenmesini sağlar. Bir ihraççı tarafından 200 USDT üretilecek ve kripto cüzdanınıza teslim edilecektir. Stablecoin satmak da bununla aynı mantıktadır. Yani, 100 USDT satarsanız 100 USD dolaşımdan çıkacaktır, ancak bu para USDT rezervinden gelecektir.
Stablecoin’ler Ne İçin Kullanılır?
Stablecoin nedir sorusuna verilen cevaplarla birlikte bir stablecoin’in ne olduğunu anlamak, onları nasıl kullanacağımızı belirlememize yardımcı olacaktır. Stablecoin’leri kullanarak neler yapabilirsiniz? Mesela alım satım, yatırım ve çevrim içi oyunların tümünde stablecoin kullanabiliriz.
Uluslararası Ödemeler
Çok sayıda finans şirketi küresel işlemler için stablecoin kullanmaktadır. Stablecoin’ler, işlemleri geleneksel para biriminin yapamayacağı şekilde hızlı gerçekleştirir. Ayrıca, aracı kurumlara bağlı kalmak gerekmediğinden ve her işlem blok zincirinde gerçekleştiğinden komisyon ücretleri azdır. Bir de en önemlisi, stablecoin’lerin güvenlik sistemi gelişmiştir ve günün her saati çalışır.
Alım-Satım ve Yatırım
Stablecoin’ler, kripto para yatırımcıları arasında çok yaygın bir şekilde kullanılan işlem aracı olarak konumlandırılmaktadır. Peki bundaki amaç nedir? Bitcoin, Ethereum ya da altcoin’ler gibi en iyi kripto paralardan daha az değişkenlik gösterirler ve istikrarlıdırlar.
Ayrıca kullanıcıların yatırımlarını geniş bir portföye çekmelerine yardımcı olabilirler. Öte yandan, uzun vadeli yatırımcılar stablecoin’leri yıllık getiri oranından (APY) pay almak için stake edebilir ve elinde tutabilir. Son olarak stablecoin’lerin bir takas aracı olarak kullanıldığına da parmak basmak gerekir.
Dijital Oyunlar
Oyun endüstrisinde, stablecoin’ler oyun içi para birimine ve öğelere değer sağladıkları için büyük önem taşımaktadır. Oyuncular, oyun içerisinde kazandıkları öğeler, ya da coin’leri stablecoin’ler ile değiştirilebilir. Ardından da bu stablecoin’leri itibari para birimine dönüştürebilirler.
Stablecoin Türleri
Stablecoin listeleri dört kategoriden oluşmaktadır:
- İtibari para birimi ile desteklenen stablecoin’ler
- Kripto para ile desteklenen stablecoin’ler
- Emtialarla desteklenen stablecoin’ler
- Algoritmalar tarafından yönetilen stablecoin’ler
Sabit coinlerin ilk iki kategorisi, destek olarak itibari para ve kripto varlıklara dayanırken emtialarla teminatlı olanlar altın ve gümüş gibi değerli metallerle desteklenir. Ayrıca, algoritmik sabit coinler fiyatı belirlemek için algoritmalara güvenir.
İtibari Para Birimleri Tarafından Desteklenen Stablecoin’ler
İsimlerinden de anlaşılacağı üzere, bu stablecoin’ler itibari para yani ABD doları, ile desteklenmektedir. Bu teminatlarda akıllı sözleşmelere kilitlenme olmaz çünkü blok zincirinin dışında çalışırlar. Önde gelen itibari para destekli stablecoin’ler arasında Tether (USDT), USD Coin (USDC) ve Binance USD (BUSD) bulunmaktadır.
Kripto Para ile Desteklenen Stablecoin’ler
Bu tür stablecoin’ler, itibari para birimi yerine kripto paraları teminat olarak kullanır. DeFi ekosisteminde önemli bir yere sahiptirler. Özellikle bu stablecoin’ler, akıllı bir sözleşme dahilinde kripto varlıkların güvence altına alınmasıyla elde edilir. Önde gelen kripto teminatlı stablecoin’ler arasında MakerDAO (DAI) ve EOSDT Token yer alır.
Emtialar Tarafından Desteklenen Stablecoin’ler
Stablecoin nedir temalı makalemizde emtialarla desteklenen stablecoin’lerden bahsetmeden olmaz. Bu tarz stablecoin’ler, teminat olarak altın ve gümüş gibi değerli metalleri kullanır. Emtialarla desteklenen stablecoin’lere örnek verecek olursak, bunlar arasında, Digix (DGX) ve PAX Gold (PAXG) vardır.
Algoritmalar Tarafından Yönlendirilen Stablecoin’ler
Bu tür stablecoin’ler, fiyatı belirlemek ve mevcut token miktarını yönetmek için algoritmalara dayanır. Bu algoritmalar piyasaya daha fazla token sunarak istikrarın korunmasına yardımcı olur. En iyi bilinen algoritmik stablecoin’ler arasında DefiDollar (DUSD) ve Ampleforth (AMPL) bulunmaktadır.
Stablecoin’lerin Avantajları ve Dezavantajları
Kullanıcılar ve birçok işletme için stablecoin’ler önemlidir çünkü bu sabit paraları cazip kılan çok sayıda avantajı vardır. Ancak bazı güvenilirlik ve rezerv konusundaki endişeler stablecoin’lerin tüm avantajlarını dezavantaja çevirebilir. Şimdi gelin aşağıda stablecoin artıları ve eksilerini maddeler halinde inceleyelim:
Avantajları
Stablecoin’lerin başlıca avantajları şunlardan oluşur:
Dezavantajları
Elbette avantajlar kadar stablecoin kullanmanın da dezavantajları ve riskleri bulunabilir. Başlıca riskler aşağıda yer almaktadır.
Stablecoin Örnekleri
En popüler stablecoin’ler şunlardır:
- Tether (USDT)
- USD Coin (USDC)
- Binance USD (BUSD)
- Dai (DAI)
- EOSDT Token
- Digix (DGX)
- PAX Gold (PAXG)
- TrueUSD (TUSD)
- DefiDollar (DUSD)
- Ampleforth (AMPL)
Sonuç – Stablecoin Nedir?
Stablecoin’ler, itibari para birimi yani geleneksel para veya emtia gibi diğer varlıklara bağlı kripto para birimleridir. Bu varlıkların amacı, fiyat dalgalanmalarının az yaşandığı ve daha kullanışlı bir kripto seçeneği oluşturmaktır. Stablecoin’leri kavramak için onları geleneksel para birimleri ile blok zinciri teknolojisi arasında bir köprü olarak görmek yeterlidir.
Daha önce yaşanan Terra Luna çöküşü gibi bazı durumlar ve kayıplar nedeniyle çeşitli ülkelerde stablecoin’lere git gide daha fazla düzenleme uygulanmaktadır. Dört stablecoin kategorisi bulunmaktadır, her kategori farklı teminatlar kullanır. Aralarında en aykırı olanı, teminat yerine algoritmalara dayanan algoritmik stablecoin’lerdir.
Stablecoin’lerin en büyük eksisi, sabitlikten sapma (depegging), düzenleyici zorluklar ve bağlı oldukları varlıkların enflasyonu gibi konulardır. Artıları ise, istikrarlı olması, takas aracı olarak kullanılması, banka kullanmayanlar için finansal hizmetlere erişim sağlaması, ekonomik belirsizlikler sırasında para biriktirmeye yardımcı olması, ödemelerin çeşitlendirilmesi gibi faktörlerdir.