Sürekli Vadeli İşlemler Nedir?

Sürekli vadeli işlemler nedir sorusu, kripto piyasasında olan bir çok kullanıcı tarafından merak edilen bir konudur. Sürekli vadeli işlemler, kripto para piyasasında profesyoneller ve perakende yatırımcılar arasında popüler hale gelen gelişmiş bir türev üründür. 

Bu tür işlemler, geleneksel vadeli işlem sözleşmelerinin aksine bir bitiş tarihi yoktur. Böylece yatırımcılar pozisyonlarını sonsuza dek tutma esnekliğine sahip olur. Ancak, Sürekli vadeli işlemler piyasası, yüksek oynaklığın olduğu bir ortamda likiditeyi desteklemek için fonlama oranı olarak adlandırılan bir mekanizma yardımıyla desteklenir.

Bu rehberde, kripto ticaretinin temel taşı olarak kabul edilen Sürekli vadeli işlemler nedir kavramını, ana özelliklerini ve işleyişini açıklayacağız. Ayrıca, örnekler ve ticaret stratejileri sunacağız

Sürekli Vadeli İşlemler Nedir? – Detaylı Açıklama

Sürekli Vadeli İşlemler, aynı zamanda perpetual swaps olarak da bilinir. Yatırımcıların bir varlığın gelecekteki fiyatı üzerine spekülatif yatırımlar yapmalarını sağlayan türev sözleşmelerdir. 

Geleneksel vadeli işlem sözleşmelerinden farklı olarak çalışır. Sürekli Vadeli İşlemler sözleşmelerinin sona erme tarihi yoktur ve süresiz olarak tutulabilirler.

Kripto piyasasında, Sürekli Vadeli İşlemler, Bitcoin ve Ethereum gibi en popüler kripto paralar üzerinde spekülasyon yapmanın yolu olarak bilinir. Ayrıca, endeksler ve emtialar gibi diğer varlıklar için de uygulanabilir.

Bu sözleşmeleri cazip kılan, daha yüksek kaldıraç imkanı sunmaları ve spot kripto piyasasına göre daha likit olmalarıdır.

Sürekli Vadeli İşlemler Nasıl Çalışır?

Şimdi sürekli vadeli işlemler sözleşmelerinin nasıl çalıştığını inceleyelim. Vadeli işlem sözleşmesinin değeri, gelecekte belirlenen bir tarihte önceden anlaşılan bir fiyata (vadeli fiyat) göre belirlenir. Geleneksel vadeli işlem sözleşmelerinde, vadeli fiyat genellikle mevcut altta yatan varlık fiyatından farklıdır.

Örneğin, bugün bir yatırımcının altı ay sonra BTC’yi 20.000$’a satın almayı taahhüt eden bir vadeli işlem sözleşmesi yaptığını varsayalım. Bu süre zarfında BTC’nin gerçek fiyatı 20.000$ değerinden farklı olabilir. Bu da yatırımcının pozisyonundaki kâr veya zararı etkiler. 

Spekülatörler, bu tür vadeli işlem sözleşmelerindeki dalgalanmaları cazip bulurlar. Sözleşmenin sona erme tarihi yaklaştıkça ve uzlaşı süreci gerçekleştiğinde, vadeli fiyat genellikle spot fiyata yaklaşır. Böylece vadeli işlem fiyatı ile spot fiyat arasındaki bağlantı korunur.

Sürekli Vadeli İşlemler traderlarının açtığı sözleşmelerin sabit bir değeri vardır ancak sona erme tarihi yoktur. Bu durum traderların sözleşmeyi süresiz olarak tutmalarına olanak tanır. 

Dolayısıyla, iki fiyatın birbirine bağlı kalmasını sağlamak için, traderları piyasa hareketleri üzerinde spekülasyon yapmaya teşvik eden bir mekanizma gereklidir. Kripto fiyat tahminleri üzerinden açılan işlemler bir o kadar riskli olsa da getirisi de yüksek olabilmektedir.

Özellikle inverse perpetual ile USDT perpetual karşılaştırmasında önemlidir. Çünkü kullanılan teminat türleri farklılık gösterebilir.

Sürekli vadeli işlemler piyasaları, belirli bir tarihte sözleşmeyi tamamlama yerine, fonlama modeli adı verilen bir sistem kullanır. Bu sistem, varlığın perpetual fiyatının spot fiyatla uyumlu kalmasını sağlamak için periyodik bir ücret sistemi kullanır. 

İster kripto varlıkları ister altın sürekli vadeli işlemler sözleşmesi üzerinde al sat yapıyor olmanız farketmez. Fonlama mekanizması fiyat uyumunun korunmasında temel bir rol oynar.

Sürekli vadeli işlemler fiyatlaması spot fiyatın üzerinde olduğunda, uzun pozisyondaki traderlar kısa pozisyondaki traderlara ücret öder ve tersi de geçerlidir. Bu mekanizma piyasayı dengelerken, yüksek volatilite dönemlerinde bazı tutarsızlıklara yol açabilir.

Sürekli Vadeli İşlemler’in Temel Özellikleri

✔ Fonlama oranı mekanizması: Sürekli vadeli işlemler nedir, fonlama oranı ne anlama gelir sorusuna şöyle yanıt verebiliriz. Bu mekanizma, sözleşmenin fiyatının altta yatan varlığın spot fiyatıyla uyumlu kalmasını sağlar. Fonlama oranı, piyasa koşullarına bağlı olarak periyodik olarak ayarlanır ve negatif ya da pozitif olabilir.

✔ Sona erme tarihi yoktur: Sürekli Vadeli İşlemler, sona erme tarihi olmadığı için bir pozisyonu istediğiniz kadar uzun süre tutabilirsiniz.

✔ Marjin gereksinimleri: Sürekli Vadeli İşlemler ticaretinde başlangıç marjini ve bakım marjini olmak üzere iki tür marjin vardır. Başlangıç marjini, bir pozisyon açmak için yatırmanız gereken miktarı ifade ederken, bakım marjini, marjin çağrısından kaçınmak için hesabınızda tutmanız gereken minimum miktarı temsil eder.

✔ Yüksek kaldıraç: Küçük bir sermaye miktarı ile piyasada daha büyük bir pozisyon kontrol edilebilir. Bu durum, kazançları artırabileceği gibi potansiyel kayıpları da maksimize edebilir.

✔ Piyasa değeri ile yerleşim: Bu, marjin bakiyenizin gerçek zamanlı olarak ayarlanmasını sağlayan günlük veya saatlik kar ve zarar yerleşimidir.

Sürekli Vadeli İşlemler İşaretli Fiyat Nedir?

Sürekli Vadeli İşlemler işaretli fiyatı, sözleşmenin mevcut zamandaki adil değerini temsil eder. Son işlem fiyatı ve piyasa fiyatı, geçici piyasa dalgalanmalarından etkilenebilir. Bu durum fiyatların daha değişken olmasına neden olabilir.

Bununla birlikte, işaretli fiyat, bireysel fiyat dalgalanmalarını en aza indirir ve varlıkların elverişsiz fiyatlarla satılma olasılığını azaltır.

İşaretli fiyat, özellikle belirsiz piyasalarda manipülatif ticarete karşı değerli bir koruma sağlar. Ayrıca, daha geniş piyasa hareketlerine daha hızlı tepki verme potansiyeline sahiptir.

Vadeli işlemlerde işaretli fiyat (mark price), genellikle anlık piyasa fiyatından daha doğru bir gösterge sunarak, likidasyonları ve piyasa manipülasyonlarını önlemek amacıyla kullanılır. İşaretli fiyat hesaplanırken aşağıdaki unsurlar dikkate alınır:

• Adil Fiyat (Fair Price) Hesaplama: İşaretli fiyat, adil fiyat olarak da bilinen ve genellikle spot fiyat ve vadeli işlem fiyatlarının bir kombinasyonu olan bir değerdir. Bu hesaplama, piyasanın gerçek yönünü yansıtmayı amaçlar ve manipülasyonlara karşı daha güvenlidir.
• Endeks Fiyatı (Index Price): İşaretli fiyat hesaplamasında baz alınan fiyat, en iyi kripto borsalarındaki spot fiyatların ağırlıklı ortalaması olan endeks fiyatıdır. Bu fiyat, piyasanın genel eğilimini yansıtır.
• Fonlama Oranı (Funding Rate): Fonlama oranı, işaretli fiyatı etkileyen önemli bir faktördür. Bu oran, vadeli işlem piyasasının mevcut piyasa koşullarına göre belirlenen ve uzun ve kısa pozisyonlar arasındaki farkı dengelemek için kullanılan bir mekanizmadır.
• Zaman Ağırlıklı Ortalama Fiyat (TWAP): İşaretli fiyat genellikle son birkaç dakikanın zaman ağırlıklı ortalama fiyatı (TWAP) olarak belirlenir. Bu, ani fiyat hareketlerinden kaynaklanan hataları en aza indirir.

Sürekli Vadeli İşlemler Örneği

Sürekli vadeli işlemler nedir sorusunu bir örnek üzerinden sağlaştıralım. Bir traderın Ethereum fiyatı tahmini üzerinde işlem yapmak istediğini varsayalım. Trader, değeri 2.000$ olan Ethereum Sürekli Vadeli İşlemler sözleşmesi satın almayı seçer. 

Trader, 5x kaldıraç kullanarak toplamda 10.000$’lık bir pozisyon açar. Bu durumda, marjin gereksinimi %5 olduğu için, trader’ın bu pozisyonu açabilmesi için işlem hesabında 500$ teminat bulundurması gerekir.

Ethereum Sürekli Vadeli İşlemler kripto sözleşmesinin her 8 saatlik fonlama dönemi için %0,03’lük bir fonlama oranı vardır. 

Eğer Ethereum’un fiyatı 2.500$’a yükselirse, trader pozisyonu üzerinde 25.000$ kazanır. Ancak, her 8 saatte bir işlem hesabından %0,03’lük bir fonlama ücreti de düşülür.

Tersine, eğer Ethereum’un fiyatı 1.500 $’a düşerse, trader pozisyonu üzerinde 500 $ kayıp yaşayabilir. Bu kayıp, işlem hesabından da düşülebilir ve bakiyesi komple eriyebilir.

Sürekli Vadeli İşlemler ve Standart Vadeli İşlemler

Sürekli Vadeli İşlemler ve standart vadeli işlemler arasındaki farkları şu şekilde özetleyebiliriz:

Standart ve Sürekli Vadeli İşlemler arasında birçok fark vardır. Ancak en önemli fark, Sürekli Vadeli İşlemlerin son kullanma tarihinin olmamasıdır.

Standart vadeli işlem sözleşmeleri, altta yatan varlığın ileriye dönük piyasa fiyatına bağlı olarak fiyatlandırılır. Finansal veya fiziksel olarak kapatılabilir.

Sürekli Vadeli İşlemler altta yatan varlık fiyatına yakın işlem görür. Süresiz tutulabilir ve sona ermez veya kapatılmaz.

Sürekli Vadeli İşlemler Regülasyonları

Genel olarak sürekli vadeli işlemler nedir sorusunu cevapladığımıza göre regülasyon konusuna geçebiliriz. Sürekli Vadeli İşlemler sözleşmelerinin regülasyonu, sözleşmeyi sunan borsa ve bu borsanın bulunduğu yargı yetkisine göre değişiklik gösterir. 

ABD’de, bu tür sözleşmeler genellikle Commodity vadeli işlemler Trading Commission (CFTC) gibi düzenleyici otoriteler tarafından denetlenir.

Ancak, Sürekli Vadeli İşlemler sağlayan birçok kripto borsası, daha az katı düzenlemelere sahip diğer yargı yetkilerinde faaliyet göstermektedir. Traderların, kullandıkları platformun regülasyon çerçevesine uygun hareket etmeleri ve yerel yasalara uyum sağlamaları önemlidir.

Sonuç

Sürekli Vadeli İşlemler, traderların varlığın gelecekteki fiyatına sona erme tarihi olmayan spekülatif yatırımlar yapmalarını sağlayan türev sözleşmelerdir. Bu sözleşmelerin başlıca özellikleri arasında fonlama oranları ve sona erme tarihinin olmaması bulunur.

Yüksek kaldıraç ve marjin gereksinimleri, Sürekli Vadeli İşlemler’in diğer önemli özelliklerindendir. Piyasa değeri ile yerleşim de bu sözleşmelerin dikkat çeken unsurlarındandır.

Sürekli vadeli işlemler işaretli fiyatı, sözleşmenin mevcut zamandaki adil değerini temsil eder. Sürekli Vadeli İşlemler ticareti stratejileri arasında arbitraj, trend takibi, hedging ve spekülasyon yer alır.

Standart ve Sürekli Vadeli İşlemler karşılaştırıldığında, temel fark Sürekli Vadeli İşlemlerin sona erme tarihine sahip olmamasıdır. Sürekli Vadeli İşlemler regülasyonu, ürünü sunan borsa ve yargı yetkisine bağlı olarak değişiklik gösterir.

Bu yazımızda genel hatlarıyla sürekli vadeli işlemler nedir sorusunu cevaplamaya çalıştık. Hatırlatmamız gereken önemli bir konu ise bu işlemlerin yüksek risk içerdiğidir. Dikkatli olmanızı ve stop loss emri kullanmanızı öneririz.

Sıkça Sorulan Sorular